kwijting gegeven van het geleende bedrag van 50
kronen, maar van de ballingschapsbrief "ende
van allen den rechten die hij metter ballingscepe
voorscreven up hem g'hevoerdert heift". Onder die
rechten zal onder meer het geldbedrag vallen.
In het testament van Wolfert V uit 1411 staat
dat het lichtwijf (lichtwive) drie groten krijgt (op
p. 82). We moeten echter tot p. 219 (nr. 104 d.d.
10 juli 1455) wachten voordat uitgelegd wordt dat
hiermee niet de gangbare betekenis 'lichtekooi'
bedoeld wordt, maar iets anders. Wat zou hier
(ook nog' in nr. 123) bedoeld zijn, een ledichwijf
een (misschien ongehuwde) dame zonder al te
veel geldzorgen? De uitgevers houden zich op de
vlakte.
In oorkonde nr. 3 viel de naam van Klaas
(Nicolaas, Clays) van Borsele. Die kende ik niet en
moest dus opgezocht worden in de index. Volgens
Overzicht I is hij een broer van Wolfert II (de
vader van Wolfert III), maar in de index (p. 373,
387) wordt Klaas abusievelijk opgevoerd als broer
van Wolfert I. We komen hem in nr. 7b (12 febru
ari 1351) weer tegen, nu ook vergezeld van twee
zonen (Wolfert en Hugeman, zie ook Overzicht 5).
Soms worden de normen wel heel strikt aan
gehouden. De Hendrik Allardszoon van nr. 30 (zie
boven, d.d. 3 februari 1446), de geldlener van
Hendrik van Borsele, wordt blijkens de index (p.
381) niet gezien als de Hendrik Allardszoon die
nog geen zeven jaar eerder optreedt als schepen
van Middelburg, en wel in februari, maart en mei
1439, bij transacties waarbij ook steeds Hendrik II
van Borsele betrokken is. Inderdaad, dit valt niet
te bewijzen, maar er zijn toch aanwijzingen (de
bekendheid met de schepenbank van Middelburg,
de betrokkenheid bij transacties van Hendrik van
Borsele, de tijdsduur) dat het hier om een en
dezelfde persoon handelt?
Genoeg voor wat betreft de kritiek. Die kritiek is
marginaal, want er staat zo veel goeds tegenover
dat we volmondig erkennen dat hier een mijlpaal
is bereikt, niet alleen in de wereld van de oorkon-
denboeken, maar ook voor de Zeeuwse geschiede
nis. Dit cartularium loopt over van nieuwe feiten.
Er zitten mooie pareltjes in verscholen. Ik probeer
mij hier te beperken tot die afschriften waarvan
een origineel niet ergens in een archief rust. Wat
dacht u van die burgers van Den Bosch die in
1448 Hendrik II van Borsele aanhielden bij Heeze
en hem vervolgens net zo lang gijzelden totdat hij
een schuldbekentenis van maar liefst 225 pond
Vlaams schreef? Borsele reisde nota bene als
gezant van de hertog Filips de Goede. Helaas voor
de burgers ging de vlieger niet op, omdat Filips de
Goede zich met het geval bemoeide.
Ook geven veel stukken inzicht in de huwe
lijkspolitiek van de Van Borseles, de relatie met
Engeland, en zeer vele aankopen door de Van
Borseles. Om een indruk te krijgen geef ik hier
een opsomming, die lang niet volledig is en zich
vooral tot Walcheren beperkt. Maar ook voor
Zuid-Beveland is er veel materiaal te vinden. Het
betreft de aankoop van de watermolen en het
maalrecht in Vlissing'en, van ambacht en leen-
land, vronen, werven, voorhoven, molen en dijk
in Serooskerke, van ambacht, land, huis, erf en
molen te Big'gekerke, van land in Zanddijk, van
leenland en ambacht te Nieuwerkerke in de Oost
hoek, in Ser Poppekerke, Westkapelle-Buiten en
Boudewijnskerke, en in 's-Heer Abtskerke (Zuid-
Beveland); van ambacht in Kleverskerke en
Noord-Gaping'e (hier met tienden), van ambacht
in 's-Heer Abtskerke, Sinoutskerke, Baarsdorp,
Ellewoutsdijk en Koudorpe op Zuid-Beveland en
Borsele en de belening van ambachten in Kloe-
tinge, 's-Heer Abtskerke, Sinoutskerke en Baars
dorp op Zuid-Beveland (deze laatste drie slaan op
de hiervoor genoemde aankoop).
Er horen oorkonden bij, handelend over de
koop van de goederen van Zwane van Renesse en
Evering'e (waaronder Oostende, Hoedekenskerke,
Vinninge en Ellewoutsdijk). Schorren op Zuid-
Beveland moeten (in 1403) bedijkt worden; Wol
fert van Borsele is dijkgraaf. En zoals reeds
gezegd, dit is nog lang niet alles. Beoefenaren
van de lokale geschiedenis van Walcheren en
Zuid-Beveland mogen zich in de handen wrijven.
Heel goed is ook te volgen hoe de Van Borse
les hun ambacht in Kloeting'e waarin ik speci-
154
Boekbesprekingen
