Een vreemde vogel in Veere
P.C. van der Eerden
De Schotse huizen aan de Kaai in Veere behoren
tot de meest afgebeelde monumenten in de pro
vincie Zeeland, mede dankzij het gelijknamige
museum dat er gehuisvest is, maar vooral vanwege
de bijzondere laatgotische gevels van de beide
panden. Zo prijken ze prominent op het schutblad
van het Zeeuwse deel van de provinciale reeks die
de Rijksdienst voor de Monumentenzorg enkele
jaren geleden heeft uitgegeven.' Een extra attrac
tie vormen de twee gevelstenen, die tot de oudste
behoren die in Nederland behouden zijn gebleven.
Vooral de grote steen in het rechterhuis, Kaai 27,
heeft de laatste eeuw ruimschoots de aandacht
getrokken. Aan deze steen is dit artikel gewijd.
Hoewel aan weerszijden van de plompe vogel in
thans niet meer goed zichtbaar gotisch schrift "In
den Struys" te lezen valt, waarmee zowel de
voorstelling geduid als de huisnaam gegeven
lijkt, weet men in Veere sinds mensenheugenis te
vertellen dat het in feite niet om een struisvogel
maar om een dodo zou gaan. Die interpretatie van
de steen handhaafde zich niet alleen in de lokale
traditie, zoals belichaamd door het museum, en
door de Stichting Veere, maar is eveneens nog
terug te vinden in allerlei historische en kunst
historische publicaties uit de laatste decennia.2
Behalve in de zojuist genoemde reeks van de
Rijksdienst, komt de dodo bijvoorbeeld tevoor
schijn in de Bouwhistorische aantekening die de
Rijksgebouwendienst over de Schotse huizen in
1999 heeft laten schrijven.3 Ook in een artikel uit
1996 over de Schotse wolstapel te Veere wordt de
uitgestorven vogel in de gevel van Kaai 27
geplaatst, net als in een bijdrage over de geschie
denis van het museum uit hetzelfde jaar door
Trimpe Burger-Mekking.4 In de ook al uit 1996
daterende stadsgeschiedenis van Polderman en
Blom wordt zelfs gerefereerd aan een versie van
het verhaal waarin het de laatste overlevende
dodo was die hier in steen vereeuwigd is.5 Dat is
een fraai voorbeeld van de dynamiek van
mythen: de ornitholoog waarnaar verwezen
wordt, had de Veerse dodo nu juist geïdentifi
ceerd als de allereerste van zijn soort die sporen
Dr. A.C. Oudemans. Bibliotheek Nederlandse Entomologische
Vereniging (NEV), Amsterdam.
in Europa had achtergelaten. Maar de laatste der
Mohikanen spreekt nu eenmaal meer tot de ver
beelding dan de eerste. Alleen klopt er dan niets
meer van de bekende chronologie. De steen
dateert uit 1561, de dodo is in de eerste helft van
de zeventiende eeuw uitgeroeid.
Niet alleen deze toevoeging echter berust op
fantasie. Het hele bestaan van de Veerse dodo
komt eerder voort uit een bedenksel dat zich tot
mythe ontwikkeld heeft, dan uit serieus onder
zoek. Is het bij vele mythen niet gemakkelijk om
de oorsprong ervan op te sporen, de geboorte van
de Zeeuwse dodo laat zich tot in detail reconstru
eren.
48
Een vreemde vogel in Veere
