Zeeland 19.2
i
i
Gevelsteen van het huis In den Struys, detail van de kop. Foto: P.C. van der Eerden.
maar zijn geest niet werkelijk tot het hogere ver
hief, zo deed de struisvogel alsof hij kon vliegen,
terwijl hij in feite aan de grond gekleefd bleef. In
de zeer populaire beestenboeken was veel aan
dacht voor het onbegrepen broedgedrag van het
dier. Men meende dat alle vrouwtjes hun nesten
in de steek lieten en hun eieren door de warmte
van de zon lieten uitbroeden. Al naar gelang de
behoefte kon dat negatief als symbool voor
onverschilligheid of positief als symbool voor
godsvertrouwen worden gebruikt.
Deze en nog veel meer duidingen van het dier
kregen vanaf circa 1200 gezelschap van het laat
antieke idee dat de vogel ijzer kon eten en verte
ren. Vooral de veelgelezen encyclopedische
geleerden van de dertiende en veertiende eeuw
begonnen deze eigenschap weer te vermelden. Ter
verklaring gebruikten ze de aristotelische theorie
dat vertering afhankelijk was van hitte in de
maag. Hoe heter hoe sterker het verteringsvermo
gen. "Ferrum comedit et digerit, quia calidissime
nature est" (ijzer eet en verteert hij, omdat hij een
zeer hete aard heeft), zoals de Brabantse domini
caan Thomas van Cantimpré rond 1240 in zijn
encyclopedie Over de natuur der dingen kort en
bondig over de struisvogel schreef.22 Vrijwel al
zijn tijdgenoten deelden dit idee. Alleen Thomas'
orde- en tijdgenoot, de Keulse professor Albertus
Magnus, liet zich niet overtuigen. Met een voor
de dertiende eeuw zeer uitzonderlijke zin voor
empirisch onderzoek strooide hij meermalen voor
diverse struisvogels brokken ijzer uit. Ze lieten
die liggen, anders dan de stukken bot, kluiten
droge aarde en stenen die hij bij zijn experiment
betrok. Deze werden gretig opgegeten.23 Deze
tegenstem ging echter verloren in het koor van
geleerden dat anders beweerde. Vanaf de der
tiende eeuw werd de struisvogel voor honderden
jaren een onomstreden ijzervreter.
Struisvogel en hoefijzer
Op weg naar een gevelsteen uit 1561 ontbreken
nu nog twee elementen. Ten eerste een beeldtra-
Een vreemde vogel in Veere
53
