op als gemeentesecretaris van Kapelle. Van der
Mandere was vervolgens van 1873 tot 1919 bur
gemeester van dat dorp. Dat lijkt triviale infor
matie, maar deze illustreert wel hoe de Van der
Bilts - ook in voorgaande generaties - zich onder
meer via familiebanden steeds een vooraan
staande positie wisten te verwerven.
Het huwelijk van Jan Jacobus duurde maar
kort. Al in 1877 overleed hij aan een onbekende
ziekte. Twee jaar later vertrok weduwe Henriëtte
met haar vier jonge kinderen naar Den Haag,
waar ze hun verdere opleiding zouden volgen.
Ook Henriëtte zou niet de leeftijd der sterken
bereiken. Zij overleed in 1884. Helaas is het niet
gelukt om te achterhalen wie zich daarna over de
kinderen ontfermde. (Auto)biografische notities
van de twee hier besproken broers lijken te ont
breken. Ook over familierelaties in hun verdere
leven zijn weinig gegevens bekend. Een 'persoon
lijk' portret van beide wetenschappers zit er dus
niet in. Wel blijkt uit het onderstaande dat zij niet
alleen als wetenschappers maar ook als opleiders
van een volgende generatie geleerden een belang
rijke rol hebben gespeeld.
Cornelis Lodewijk van der Bilt
Cornelis Lodewijk werd op 20 april 1875 geboren
in Kapelle. In 1892 ging hij civiele techniek (weg
en waterbouwkunde) studeren aan de Polytechni
sche School te Delft en hij haalde vier jaar later
zijn ingenieursdiploma. Hij begon bij Rijkswater
staat, maar trad na een jaar als adspirant-ingeni-
eur in dienst bij 's Rijks Telegraaf. Dankzij
bedrijfsopleidingen en zelfstudie kon hij zich in
korte tijd een behoorlijke kennis verwerven van
de elektrotechniek, vooral van telegrafie en tele
fonie. Dit was mogelijk, omdat het vakgebied
voornamelijk beperkt was tot sterkstroom: elek
tronica moest nog uitgevonden worden. C.L. van
der Bilt werd in 1904 hoogleraar in Delft aan de
nieuwe faculteit Elektrotechniek en hij begon col
lege te geven in telefonie/telegrafie en signaalwe
zen. In 1905 werd de Polytechnische School ver
heven tot de Technische Hoogeschool Delft (nu
TUD, Technische Universiteit Delft).
De kabeltelegrafie had in Nederland haar
intrede gedaan in 1852 en de radiotelegrafie in
1902, het jaar waarin een draadloze verbinding
werd geopend tussen Hoek van Holland en het
lichtschip Maas. De totstandkoming van deze
verbinding was het resultaat van het advies van
een in 1899 door de ministers van Waterstaat,
Handel en Nijverheid en Marine ingestelde com
missie. Telegrafie had zich sinds 1840 als een
olievlek over de wereld verspreid, er werd geseind
met de door Samuel Morse uitgevonden code
Prof. ir. C.L. van der Bilt, hoogleraar Elektrotechniek aan de
Technische Hogeschool Delft, ca. 1921. Nationaal Archief Den
Haag. Fotocollectie Elsevier, positieven binnenland, toegangs-
nr. 2.24.05.02, inv.nr. 023-1265.
(punten, strepen en pauzes daartussen) en de
telegrammen konden naar keuze wel of niet wor
den versleuteld.
Engeland legde de Imperial Chain aan, een
serie relaisstations op strategische punten die
Albion verbonden met zijn koloniën. Nederland
maakte voor de communicatie met haar koloniën
gebruik van zowel Engelse als Duits/Nederlandse
land- en zeekabels. Tijdens de Tweede Boerenoor
log (1899-1902) tussen van Nederlanders afstam
mende Afrikaners en Britten leverde dit grote
problemen met de Engelsen op: zij vertraagden
Nederlandse telegrammen, luisterden af en ver
boden het gebruik van versleutelde berichten. De
Nederlandse ministers van Koloniën, Oorlog en
Marine kregen een groeiende behoefte om geco
deerde telegrammen te sturen naar en te ontvan
gen van de Gouverneur-Generaal in Batavia, de
'onderkoning' van Indië.
150
Gebroeders Van der Bilt
