Zeeland 19.4
Cornells Lodewijk van der Bilt werd lid van
het 'Comité tot onderzoek naar de mogelijkheid
van een rechtstreeksche radio-telegrafische ge
meenschap tusschen Nederland en Nederlandsch-
Oost-lndië', dat in februari 1913 een aanvraag
indiende bij de ministers van Waterstaat en van
Koloniën tot het oprichten van radiostations in
Nederland en Indië met tussenstations (relais-sta-
tions) in de Italiaanse koloniën in Noord-Afrika:
Libië, met hoofdstad Tripoli, Eritrea en Ceylon in
Brits-lndië. Dit verzoek werd om politieke rede
nen afgewezen; Nederland zou daardoor afhanke
lijk blijven van andere landen.
Deze inspanningen leidden ertoe dat even ten
zuiden van Bandoeng het radio(zend)station
Malabar verrees, onder leiding van ir. Cornelius
de Groot (1883-1927). Het bijbehorende ontvang
station werd in de buurt gebouwd, bij de dessa
Tjangkring. De Groot promoveerde cum laude in
1916 bij Van der Bilt met zijn dissertatie Radio-
telegrafie in de Tropen. Een van zijn stellingen,
"Een radioverbinding van Nederland met hare
Koloniën zonder gebruik van tusschenstations is
een politieke noodzakelijkheid en technisch uit
voerbaar", was er de directe aanleiding van dat
De Groot een enorm budget kreeg om Malabar te
ontwerpen en bouwen.
Ook in Nederland zat men niet stil. In Koot
wijk werd het beroemde radiozendstation
gebouwd met bijbehorend ontvangstation in Sam-
beek (bij Boxtel). De grote naam die hieraan ver
bonden is, is die van ir. Nicolaas Koomans 1879-
1945). In 1908 kon C.L. van der Bilt zijn promo
vendus Koomans de doctorshoed opzetten.
Omstreeks 1925 werd het mogelijk om met
watergekoelde radiozendbuizen kortegolfzenders
te construeren die de hele wereld konden bestrij
ken. In 1927 bracht de Delftse vijfdejaarsstudent
Johan Numans de door hem ontworpen en
gebouwde kortegolftelefoniezender PCJJ aan de
praat in het NatLab van Philips. Muziek en spraak
van deze zender werden kristalhelder over de hele
wereld gehoord; toen voorpaginanieuws. De
moderne zenders waren veel kleiner, goedkoper
en zuiniger, waarmee het doodvonnis van de
lange golf was getekend. Helaas valt niet meer te
achterhalen of Numans bij Van der Bilt in 1928 is
afgestudeerd.
Een nieuwe generatie ingenieurs trad aan.
Vanaf 1928 kon met Nederlands-Indië getelefo
neerd worden en de omroepzender PH0H1 (Philips
Omroep Holland Indië) werd een begrip voor
landgenoten in alle delen van de archipel. Neder
land stond aan de wereldtop op het gebied van
kennis van radiotechniek. Naast opleider van een
nieuwe generatie ingenieurs, was Cornelis Lode
wijk van der Bilt belangrijk als schrijver van een
aantal handboeken over zijn vakgebied, die tien
tallen jaren in het academisch onderwijs gebruikt
zouden worden.
In 1929 werd de wetenschapper C.L. van der
Bilt politicus: Tweede Kamerlid voor De Vrijheids
bond (die vanaf 1937 Liberale Staatspartij zou
heten). Daarna werd hij wethouder van Onderwijs
in Den Haag en van 1 juli 1940 tot 15 juni 1942
waarnemend burgemeester van die stad. In 1942
moest hij op last van de Duitse bezetter plaatsma
ken voor een NSB-burgemeester. Van 1939 tot
1941 was Van der Bilt ook lid van de Provinciale
Staten van Zuid-Holland. Als politicus speelde hij
in de landspolitiek geen opvallende rol. Wel was
hij als wethouder in Den Haag een belangrijk
bestuurder. Over zijn persoonlijk leven is weinig
bekend. Na zijn huwelijk met jonkvrouwe Emma
Johanna van der Does de Bye in 1900 kreeg hij
drie kinderen. Hij vervulde verschillende aan zijn
vakgebied gerelateerde bestuursfuncties en was
ouderling in de Waals-hervormde gemeente van
Den Haag. Dat zou hij blijven tot zijn overlijden
op 2 december 1947.
Jan van der Bilt
De jongste zoon Jan van der Bilt werd ook in
Kapelle geboren, op 23 april 1876. Na de bijzon
dere jongensschool van J.W. Tesch in Den Haag te
hebben doorlopen (1887-1891), ging hij naar het
Koninklijk Instituut voor de Marine in Den Hel
der (1891-1895). Het instituut Tesch was een
school voor de elite, een uitkomst voor kinderen
uit Nederlands-lndië en voor kinderen die in het
slecht bereikbare Zeeland van het eind van de
negentiende eeuw woonden. Om toegelaten te
worden tot de examens van een Nederlandse uni
versiteit of hogeschool was een diploma van een
HBS (Hogere Burger School, ingevoerd in 1863) of
gymnasium vereist.
Van 1895 tot 1903 was Jan van der Bilt luite
nant-ter-zee bij de marine. In januari 1902 volgde
zijn bevordering tot luitenant-ter-zee der tweede
klasse en werd hij benoemd tot observator aan de
Utrechtse sterrenwacht Sonnenborgh. Het is
Gebroeders Van der Bilt
151
