Zeeland 19.4
Kerk
Kerk en dorpsplein van Aagtekerke, ca. 1900. Zeeuws Archief, Zelandia Illustrata P-00011
het ook hun grafmonument is. Zoals de tekst op
het monument aangeeft, overleed Isabella acht
dagen voor haar echtgenoot, beiden "aangetast
door de dodelijke ziekte". Er is natuurlijk gespe
culeerd over deze niet nader aangeduide ziekte en
meestal wordt de pest als waarschijnlijke doods
oorzaak genoemd.1' Ook het woord "cineres" as)
op de inscriptie heeft bijgedragen aan deze spe
culatie. Het zou inhouden dat pestslachtoffers
gecremeerd werden om verdere besmetting tegen
te gaan.7 Nu werden doden voordat crematie
gangbaar werd - na 1914 nooit verbrand, ook
slachtoffers van besmettelijke ziekten niet, omdat
het strijdig zou zijn met de christelijke leer van
de wederopstanding. De "as" uit de tekst betekent
dan ook gewoon "stoffelijk overschot" of "over
blijfselen".
Omdat bij dochter Jacoba geen overlijdensda
tum vermeld staat, wordt zij meestal bij het over
lijden van haar ouders betrokken. Jacoba over
leed echter al op 25 mei 1666, zodat zij in ieder
geval niet tegelijkertijd met haar ouders aan de
besmettelijke ziekte bezweken is."
De pest als doodsoorzaak ligt in de laatste
jaren van dat decennium op het eerste gezicht
voor de hand. We weten uit eigentijdse verslagen
dat de pest vooral in 1666 en 1667 veel slachtof
fers maakte, na 1668 kwam deze ziekte niet meer
voor in de Republiek. De zogenoemde builenpest,
die door vlooien en ratten werd overgebracht,
heerste echter vooral in de late zomer en de
vroege herfst. Aangezien Hendrick en zijn vrouw
in hartje winter overleden - en we weten dat het
toen strenge winters ('de kleine ijstijd') waren -,
wordt deze doodsoorzaak wat minder waarschijn
lijk.9 Ook longpest ligt niet voor de hand, omdat
deze ziekte na 1550 vrijwel niet meer voorkwam
in onze streken.10 Andere besmettelijke ziekten in
die tijd zoals pokken, mazelen, tyfus, cholera en
dysenterie, zouden een mogelijke doodsoorzaak
kunnen zijn. Voor dochter Jacoba, geboren op I
september 1643, hebben we nog minder aanwij
zingen voor wat betreft haar vroegtijdige overlij
den. Zij was in 1665 getrouwd met David van
Reygersbergh en overleed dus al in het daarop
volgende jaar." In haar geval zou zij ook in het
kraambed kunnen zijn overleden, zoals zoveel
jonge vrouwen in die tijd.
Over Isabella Porrenaer weten we niet veel,
behalve het relevante feit dat zij de heerlijkheid
Aagtekerke voor driekwart in het huwelijk
inbracht. Dankzij haar kon Hendrick zich Heer
Grafmonument
127
