einzureissen und von demselben Material wieder
aufzustellen' bezig met het ontstaan en de verta
ling van joodse kinderbijbels. In Duitstalige lan
den ontstonden joodse kinderbijbels vrij laat. Tot
eind achttiende eeuw gebruikte men de bijbelse
teksten voornamelijk als middel om de Hebreeuw
se taal te leren. Grammatica werd op school nau
welijks behandeld en werd, met Hebreeuws,
onderricht aan de hand van de bijbel. Volgens
sceptici kregen de kinderen op die manier noch
grammaticale kennis noch bijbelkennis en
Hebreeuws onder de knie. Met de komst van kin
derbijbels in het Duits beschikte de Duits spre
kende Joodse bevolking over een vorm van bij
belonderricht die bij christenen al veel eerder was
ontstaan. De kennis van het Hebreeuws verdween
echter steeds meer. Een bekend auteur was David
Samsc, eerst leraar in Breslau, later een voor
vechter van behoud van de Hebreeuwse taal en
literatuur. Hij schreef een kinderbijbel in twee
talen, Duits en Hebreeuws naast elkaar. Hoofd
doel was de gebeurtenissen uit het Oude Testa
ment in het Hebreeuws over te brengen, met aan
dacht voor culturele aspecten.
S. Leuenberger leverde 'Fremdkörper. Fremd-
wörter und Unübersetzbarkeit in der Literatur der
Postmoderne'. Aan de hand van teksten van Wal
ter Abish en Reymond Federmann onderzoekt de
auteur mengvormen en overlappingen die ont
staan als gevolg van emigratie, vlucht of verban
ning. Met name de Joodse bevolking heeft hier
mee te maken gehad.
Aan de hand van Joods-Spaanse vertalingen
van de bijbel en liturgische teksten stelt R.
Paderborn vast dat nog lang na de verdrijving
van de Joden uit Spanje bepaalde manieren van
vertaling in zwang bleven.
Een ander nummer van Transversal heeft als titel:
Antisemitismen. K. Hödl betoogt hierin dat anti
semitisme onder de moslimjeugd in Duitsland
zeer aanwezig is, wat geïllustreerd wordt aan de
hand van een artikel in dit nummer van G. Jikeli.
A.T. Levenson analyseert de kritiek op de bijbel
van niet-Joden. Vervolgens schrijft D. Hirsch
over de reactie van antisemitisch agerende critici
van Israël, die aangesproken worden op hun ver
klaringen. Daarna komt een artikel van S. Wiese,
die de pogrom van Zjitomir in het begin van de
twintigste eeuw in een ander perspectief plaatst.
Als laatste geeft S. Kaubrys een historisch over
zicht over de Joden van Kaunas na de Eerste
Wereldoorlog, aan de hand van niet openbaar
gemaakt archiefmateriaal.
Van het Rheinisches Landesmuseum te Trier
kwam het Festschrift für Karin Goethert, een lij
vig boek met heel veel artikelen over archeologi
sche en historische onderwerpen, zoals beschrij
vingen van kerken in Trier en omgeving en een
stuk over Egyptisch glas in de Bischofskirche in
Trier.
Daarnaast het jaarlijks uitkomende Funde und
Ausgrabungen im Bezirk Trier (2009), een werk
gevuld met voornamelijk archeologische stukken
van medewerkers van het Rheinisches Landesmu
seum Trier.
30
Aanwinsten
