verschillen zien tussen het vooroorlogse en
naoorlogse centrum. De illustraties geven de lezer
ook een goed beeld van de omvang van de
schade. Ze voegen hierdoor een menselijke touch
toe: het is één ding om de verwoesting van een
stad droogjes te bespreken, maar de auteurs
geven de lezer ook een beeld van hoe het op 17
mei 1940 in Middelburg moet zijn geweest. In het
boek staat onder meer een aantal foto's uit de col
lectie-Hans Tuynman die in de nacht van 17 op
18 mei zijn genomen. Zoals te verwachten valt
zijn het wazige foto's maar duidelijk te zien is de
rook die in de straten hangt. Heel Middelburg
moet bedekt zijn geweest met een dikke deken.
Ooggetuigen beschrijven de indringende brand
lucht die nog maanden in de stad hing, te meer
omdat het onder sommige puinhopen nog maan
denlang smeulde. We lezen dat gedurende de hele
zomer er nog af en toe brandjes ontstonden in het
puin. Zodoende gaan de auteurs verder dan een
puur academisch onderzoek naar de beschieting.
Het boek brengt een gevoel over hoe Middelburg
erbij lag tijdens en na de beschieting.
Niettemin blijft dus het onderzoek naar de
aard van de beschieting de hoofdmoot van het
boek. De auteurs hebben archiefmateriaal onder
zocht van de Nederlandse, Engelse, Franse en
Duitse zijden: archieven van de verschillende
krijgsmachten, het Zeeuws Archief, gemeentelijke
archieven, naoorlogse bevindingen van de Dienst
Bodemonderzoek en privécollecties. Het resultaat
is een beschrijving van de beschieting en de con
text waarin deze plaatsvond. Hoofdstuk 3 opent
met een bondige maar heldere uitleg van het stra
tegisch belang van Walcheren voor zowel de
Duitsers als de Fransen en de Engelsen. De strate
gische ligging van Walcheren als poort naar Ant
werpen leidde er tijdens de Eerste Wereldoorlog al
toe dat Nederland ternauwernood haar neutrali
teit wist te bewaren. In de volgende hoofdstukken
wordt ingegaan op de strijd om Nederland en
Zeeland, en hoe die leidde tot de beschieting. Een
deel van de Duitse troepen die Nederland op 10
mei binnenvielen, trok door Noord-Brabant in rap
tempo naar het westen. Zij dienden ook Zeeland
te veroveren vóór de geallieerden de kans hadden
dit te doen. De Fransen zagen er echter ook een
belang in om Walcheren uit Duitse handen te
houden, wat hen ertoe aanzette om op 10 mei al
troepen Zeeland in te sturen. De inbreng van de
Engelsen bestond uit beperkte steun van de
Engelse luchtmacht en marine en het sturen van
een demolition party die alle objecten van mili
taire waarde moest vernietigen vóór de verove
ring van Zeeland door de Duitsers. Het verloop
van de korte strijd in Zuid-Beveland en Walche
ren leidde er uiteindelijk toe dat Middelburg in de
vuurlinie kwam te liggen van een Frans-Duitse
strijd om Zeeland, waarbij het Nederlandse leger
nauwelijks nog een rol speelde. Op 16 en 17 mei
hadden de Fransen een defensieve positie ingeno
men op de Walcherse zijde van de Sloedam, ter
wijl de Duitsers vanaf de overkant probeerden
door te breken. Beide zijden gebruikten hierbij
artillerie. De Duitsers hadden geschut opgesteld
in de buurt van 's-Heer Arendskerke en de Fran
sen kregen steun van hun artillerie bij Breskens
en van marineschepen op de Westerschelde. Ook
werden door beide partijen veel gevechtsvliegtui
gen ingezet, maar volgens de auteurs is er onvol
doende bewijs dat Middelburg massaal door bom
menwerpers is aangevallen. Zij concluderen dat
"...het centrum van Middelburg verwoest [is] door
een grote stadsbrand ten gevolge van (voorname
lijk Duits) artillerievuur". Saillant detail is dat de
auteurs het waarschijnlijk achten dat een deel
van de granaten die op Middelburg neerkwamen,
Frans waren. Niet dat de Fransen probeerden
Middelburg te verwoesten, maar door gebrekkig
richten van de Franse batterij bij Breskens is het
heel goed mogelijk dat een deel van hun projec
tielen op Middelburg in plaats van op de Duitse
troepen terechtkwam. Toch komt het leeuwendeel
van de schade aan de stad voor rekening van de
Duitsers. Hun motieven om Middelburg te
beschieten blijven enigszins onduidelijk. De
auteurs menen dat de Duitsers wel bewust op
Middelburg schoten, maar uit tactische militaire
overwegingen en niet om de stad te verwoesten.
Een gevoel dat beklijft na het lezen van dit boek
34
Boekbesprekingen
