Een theater voor 'turnoefeningen'
Job Baster en zijn tuin Het Zonnehof in Zierikzee
Martin van den Broeke
De Zierikzeese arts Job Baster (1711-1775) was een
gedreven wetenschapper met internationale con
tacten, die onderzoek deed op medisch en natuur
wetenschappelijk gebied. Vrijwel vanaf het eerste
uur was hij lid van het in 1769 opgerichte
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Daar
naast had deze geleerde nog enkele andere passies
die in dit artikel centraal staan: hij vervaardigde
zogeheten grotwerk van schelpen waar hij een
zekere bekendheid aan ontleende, en genoot verder
vooral grote faam door de kweek van goudvissen.
Baster was de eerste in Nederland die erin slaagde
deze vissen te kweken. Ook was deze geleerde een
actieve tuinier. Hij vertaalde een Engels handboek
voor tuinonderhoud waarvan hij de auteur per
soonlijk kende en stelde zelf een reeks boeken
samen met waarnemingen uit de natuur en zijn
eigen tuin. Plaats van handeling van dat alles
waren naast zijn woning aan de Oude Haven in
Zierikzee de grote tuin Het Zonnehof, gelegen
langs het Vrije binnen die stad. Dit jaar kunnen we
de driehonderdste geboortedag van deze markante
Zeeuw vieren.
Dokter Baster
Job Baster werd op 2 april 1711 geboren in Zierik
zee, als oudste zoon van de wijnsteker en meekrap
keurmeester Adriaan Baster en Maria van den
Houte.' Toen hij vijfjaar was, overleed zijn vader,
een weduwe met vier kinderen in behoeftige
omstandigheden achterlatend. Zijn oom en voogd,
de Rotterdamse koopman Barent Toren, en zijn
tante Adriana Baster namen de jongen onder hun
hoede. In Rotterdam ging Job naar de Latijnse
school, die hij al op zijn vijftiende afrondde. Job
had van zijn oom Rochus een legaat geërfd met de
specifieke bedoeling hem een opleiding tot arts te
laten volgen. Omdat hij echter nog te jong was om
hem naar de universiteit te sturen, ging hij eerst
twee jaar in de leer bij een van de bekendste medici
van de Maasstad, Willem Vink, en ontving daar
naast les in de klassieken. Hij schreef zich op
zeventienjarige leeftijd in als student geneeskunde
in Leiden, waar hij driejaar later promoveerde. Na
zijn studie reisde hij met een studievriend naar
Parijs waar hij zich verder in de geneeskunde ver
diepte. Later reisden ze door naar Engeland. De
contacten met wetenschappers die de jonge doctor
daar legde, zou hij nog vele jaren koesteren. Na
enkele jaren keerde Baster terug naar Zierikzee,
waar hij zich in 1732 als arts vestigde.
Baster trouwde in 1734 met Jacoba de Kok. Zij
overleed nog geen driejaar na het huwelijk. De
jonge weduwnaar hertrouwde in 1741, dertig jaar
oud, met Jacoba Vink, de dochter van zijn vroegere
leermeester Willem Vink. Beide huwelijken bleven
kinderloos.
Baster was een gepassioneerd onderzoeker en
publiceerde verschillende artikelen op medisch,
botanisch en zoölogisch gebied, Waarvan veel
was gebaseerd op eigen proeven en waarnemin
gen. Hij correspondeerde zijn leven lang met
geleerden in binnen- en buitenland, waarbij zijn
grote talenkennis (Baster sprak ook Latijn, Frans,
Duits, Italiaans, Engels en Zweeds) hem goed van
pas kwam. Hij was lid van verschillende weten
schappelijke genootschappen, zoals vanaf 1737 de
Engelse Royal Society, de Zweedse Keizerlijke
Academie der Natuuronderzoekers, de Holland-
sche Maatschappij der Wetenschappen en het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Job
Baster overleed op 7 maart 1775.
Het Zonnehof
In 1758 erfde Baster van de raad en oudHrurge-
meester Willem van den Bussche de omvangrijke
tuin aan het Vrije, die hij later uitbreidde en Het
Zonnehof zou dopen.2 Dit verschafte hem alle
ruimte om zich aan zijn liefhebberij te wijden. Het
verslag van de veiling die plaatsvond na Basters
overlijden biedt een gedetailleerd beeld van dit hof
in zijn glorietijd.3 Afbeeldingen van de tuin zijn
niet bekend, al zijn ze er wel geweest: in de koepel
naast de ingang hingen aan de muur "4 teekenin-
gen van onderscheiden gezichten van den hof in
vergulde lijstjes met glas daarvoor". Verderop in
het vertrek vond men nog "2 teekeningen in 't
grauw", vermoedelijk in Oost-Indische inkt. Wat
Een theater voor 'turnoefeningen'
