gangbaar werd om een hypotheek op twee inko
mens te baseren, konden de prijzen nog verder
stijgen.
Om vanuit de huidige crisis tot een duurzame
samenleving te komen, zuilen we de durf moeten
ontwikkelen om de regelgeving op het gebied van
ruimtelijke ordening en wonen sterk te herzien,
met duurzaamheid als leidmotief. Juist Zeeland,
met relatief weinig inwoners, veel toerisme en
veel ruimte en natuur, lijkt bij uitstek geschikt de
meest duurzame provincie van Nederland te wor
den. Immers, we hebben al waardevolle cultuur
landschappen, een Nationaal Park Oosterschelde
en al in diverse stadia verkerende transformatie
projecten van landbouw naar natuur. Ook zijn
diverse bouwprojecten in voorbereiding die op
het gebied van duurzaamheid uniek zijn in
Nederland (Grijpskerke, Wissenkerke, Heinkens-
zand, Kats e.d.).
Landschap
Zeeland bestaat bijna geheel uit cultuurland
schap, gevormd door voortdurende verovering of
herovering van landbouwgronden op het water
door de aanleg van dijken die ons tegen het water
beschermen. Gedurende de gehele geschiedenis is
het landschap telkens weer aangepast en gevormd
naar de behoeftes van de tijdgeest. Hier en daar is
de tijd stil blijven staan en kunnen we nog sporen
van de verschillende periodes in het landschap
waarnemen. Dat is aan één kant goed, het maakt
de geschiedenis van het landschap afleesbaar. We
moeten echter niet stil blijven staan en niet
schromen ook in de komende decennia ons land
schap verder te ontwikkelen om te kunnen inspe
len op nieuwe uitdagingen op de weg naar een
duurzame cultuur.
De bebouwde omgeving en het landschap zul
len op een natuurlijke manier met elkaar moeten
worden verweven. Boerderijen kunnen worden
omgevormd tot woon-, leef- en werkgemeen
schappen met taken op het gebied van land
schapsbeheer, lokale voedselproductie, energie
opwekking, zorg, toerisme en recreatie. Aan de
randen van de bebouwde omgeving kunnen, aan
sluitend op het landschap, ecologische zones wor
den gecreëerd voor recreatie, moestuinen, speel
plekken, natuurlijke zuiveringsvelden en derge
lijke.
Stedenbouw
Woonwijken uit de eerste helft van de vorige
eeuw kenmerken zich door grote en goed vormge
geven openbare ruimtes. Ook in de wederop-
bouwwijken treffen we grote (zij het minder
vormgegeven) openbare ruimtes aan. De woon
wijken van de laatste decennia kenmerken zich
juist door een vergaande minimalisering van het
openbare gebied. De grondprijzen zijn immers
hoog en het onderhoud van de openbare ruimte is
duur. Elke vierkante meter die wordt verkocht
levert geld op bij verkoop en hoeft niet te worden
onderhouden. Gaandeweg zijn we de functie en
de kwaliteit van de openbare ruimte uit het oog
verloren.
Landschappelijke uitdaging: duurzaam landschappelijke inpassing van een hotel, wellness- en conferentiecenter. Illustratie: L. de
Putter.
Integraal duurzaam wonen
53
