Zeeland 20.3
Op reis met Louise de Coligny
Roosanne Goudbeek
De reizen van hooggeplaatste personen zijn altijd
omgeven door een scala van handelingen en plech
tigheden. Ook wanneer zij zich incognito verplaat
sen. De stoel waarop een prinses gaat zitten is
nooit zomaar een stoel. Toen de weduwe van Wil
lem van Oranje in 1594 naar het buitenland ging,
werden de nodige maatregelen getroffen voor enig
vorstelijk vertoon, ook al was het oorlog en reisde
ze per oorlogsschip. Archiefstukken uit het archief
van de Rekenkamer Zeeland in het Zeeuws Archief
onthullen hoe de reis verliep. En passant leren we
meer over de Zeeuwse admiraliteit.
Willem van Oranje trouwde in 1583 met Louise de
Coligny. Zij was de dochter van Gaspard de
Coligny, een belangrijk protestantenleider in
Frankrijk. Zelf was ze ook politiek actief. Als
getalenteerd bemiddelaar zette ze zich in voor de
bevestiging van de onafhankelijkheid van de
Noordelijke Nederlanden. Tot haar vrienden
behoorde de vorst van Frankrijk, Flendrik van
Navarre. In 1593 bekeerde deze zich, tot grote
schrik van de Republiek der Verenigde Provin
ciën, tot het katholieke geloof. In dit licht moet de
reis van Louise de Coligny in juni 1594 worden
gezien.
De reis leidde vanuit Den Flaag eerst naar
Middelburg, waar ze op 8 juni 1594 een brief
schreef aan de Staten van Bretagne waarin ze
haar steun en die van de Staten-Generaal toe
zegde. De Verenigde Provinciën stuurden deze
Franse provincie regelmatig hulp, onder andere in
de vorm van oorlogsschepen. De Franse koning
waardeerde deze oorlogsinspanningen zeer en
had in november 1593 Louise de Coligny evenals
prins Maurits en de Staten-Generaal per brief
verzocht om Bretagne vooral te blijven onder
steunen. Op weg naar Zeeland werd ze vergezeld
door haar zoon Frederik Hendrik.
De administratie van de Zeeuwse admiraliteit
In de haven van Vlissingen lag een oorlogsschip
van de Zeeuwse admiraliteit gereed. Vanaf de
oprichting in 1586 hield de Zeeuwse admiraliteit
LOUISE DE COLIGNY, FRINCESSE WEDUWE VAN ORANJE.
jJur leeft de dechter, weeu*>en meeder van Je Jitlden
Die jfoeJc en hleedr voer Gedrveer Jinet en vryheujte/den
Teen d 'In^ut/lntdwaijy vewr hun jrefiebt verdere en
Sen^flenkerjtar voet Jeufhtr ,du jSeüa/idr lung befc he en
Sy vms hoer a/keat/b vuerJt. en hadt/y i kennen ketren
Geen netfteten Scheur trui feu Jen ftuet ,nech kerke deer en
-M jj C' r„ Brandt.
Louise de Coligny (1553-1620), vierde gemalin van prins Wil
lem I van Oranje, met boven de Latijnse spreuk "Veniat Reg-
num Tuum": Uw koninkrijk kome, en onder een gedicht van
Gerard Brandt. Ets en gravure door Johannus Visscher (1633-
na 1692), 17 x 12 cm. Zelandia Illustrata IV 0065.
zich bezig met de oorlogvoering te water, de
inning van konvooi- en licentgelden (de belasting
op de in- en uitvoer van goederen) en de recht
spraak hierover. Het bestuur van de admiraliteit
zetelde in de Abdij van Middelburg en stond
onder bewind van luitenant-admiraal Justinus
van Nassau, een bastaardzoon van Willem van
Oranje.
De administratie van de Zeeuwse admiraliteit
viel onder de verantwoordelijkheid van de Reken
kamer Zeeland. Het archief van de rekenkamer is
bewaard gebleven en wordt nu beheerd door het
Zeeuws Archief. Bijzonder is dat niet alleen de
rekeningen, maar ook de bijlagen, de 'bonnetjes',
Op reis met Louise de Coligny
103
