Molukse bevolkingsgroep ruimte is ingericht. Zo
worden de Molukse acties in de jaren zeventig uit
de doeken gedaan. De bezetting van het Indonesi
sche consulaat in Amsterdam in 1975, de treinka
ping bij Wijster in datzelfde jaar en die bij De
Punt in 1977 waren tenslotte ingrijpende gebeur
tenissen die een grote impact hadden op onze
samenleving, en tegelijkertijd het Molukse vraag
stuk op de politieke agenda plaatsten.
Het is dan ook volkomen terecht dat er de
laatste jaren uitvoerig onderzoek is gedaan naar
de geschiedenis van de Molukkers in Nederland
en het is verheugend dat in dit boek de aandacht
op onze provincie wordt gericht. Tenslotte zijn er
van de ruim 12.000 Molukkers die zestig jaar
geleden in Nederland arriveerden 1.100 in Zee
land terechtgekomen. Het ging voornamelijk om
ex-KNIL-militairen en hun gezinnen, uit Indone
sië afkomstig. Uit vrije wil waren ze niet geko
men, van de legerleiding hadden ze namelijk te
horen gekregen dat ze ontslagen zouden worden
als ze niet naar Nederland vertrokken. Nadat ze
aan boord waren gegaan, kregen ze direct na
aankomst in Nederland alsnog ontslag. Sergeant
majoor W. Munster, die in Serooskerke terecht
kwam, vertelde: "Ik wist niet wat ik hoorde.
Iedereen was erg stil en overdonderd. Het was ons
helemaal niet verteld dat wij hier gedemobiliseerd
zouden worden. Dan zou toch geen enkele Ambo
nees meegegaan zijn? We gingen toch al met
tegenzin."
Achteraf kun je zeggen dat deze 'valse start'
een langdurig verstoorde relatie tussen de
Molukse families en de Nederlandse overheid tot
gevolg had. Omdat algemeen verwacht werd dat
hun verblijf in Nederland tijdelijk was, werden de
Molukkers in woonoorden of kampen geplaatst.
Zeeland kende er negentien, verspreid over
Schouwen, Walcheren, Zuid-Beveland en weste
lijk Zeeuws-Vlaanderen. De schrijvers gaan uit
voerig in op de leefomstandigheden in de kam
pen, die voor de meeste bewoners allesbehalve
ideaal waren. Sommigen waren in zogenoemde
nissenhutten ondergebracht, gebouwen met een
opbouw van steen en halfronde daken van golf
platen. Vaak moest één zo'n hut aan meerdere
gezinnen onderdak bieden. De leiding over de
kampen was in handen van beheerders die lang
niet altijd voor hun taak waren berekend. Voor
sommigen van hen was het toezicht op de Moluk
kers niet veel anders dan 'weer een nieuwe groep
draaien' na NSB'ers, werklozen en repatrianten.
Omdat de Nederlandse autoriteiten ervan uit
gingen dat de Molukkers zo snel mogelijk naar
hun land zouden terugkeren, werd aanvankelijk
geen enkele poging tot integratie ondernomen. De
meeste kampbewoners bleven in de beginjaren
dan ook grotendeels verstoken van werk en
onderwijs. Toen echter in de loop der jaren steeds
duidelijker werd dat een eigen Molukse staat in
het voormalige Nederlands-Indië niet realiseer
baar was, werd het roer omgegooid. De regering
hield nu rekening met een permanent verblijf van
de Molukkers en daarom was integratie in de
samenleving vereist. Een belangrijke stap in deze
richting was de vervanging van de kampen door
woonwijken, die rond 1960 in Middelburg, Kou-
dekerke en Vlissingen werden gebouwd.
De integratie schiep echter problemen die in
de jaren zestig en zeventig aanleiding gaven tot
openlijke conflicten. Het waren de Molukse jon
geren - de tweede generatie Molukkers - die hun
ouders een te grote passiviteit verweten en de
Nederlandse overheid aansprakelijk stelden voor
de ellende waarin de Molukse gemeenschap ver
keerde. Zij zagen hun streven naar een onafhan
kelijk Ambon als onderdeel van de wereldwijde
strijd tegen het kapitalisme en imperialisme. Ze
zetten zich af tegen de gematigde Molukse leiders
en identificeerden zich met de militante Black
Panthers, die in de VS actie voerden tegen de ras
sendiscriminatie. Vechtpartijen met de politie en
jongeren uit Zeeland kwamen geregeld voor en de
schrijvers geven er vele voorbeelden van.
Na de gewelddadige acties in Amsterdam en
Drenthe in de jaren zeventig, waarbij overigens
geen Molukkers uit Zeeland waren betrokken,
leek de rust in de Molukse gemeenschap enigs
zins terug te keren. De bereidheid onder de
Molukkers om te integreren in de samenleving en
118
Boekbesprekingen
