Boekbespreking
Jacques Leblanc en Mare Claus, Laveren om de
Schelde. Kroniek van de Belgisch-Nederlandse Per
manente Commissie van Toezicht op de Schelde-
vaart vanaf 1839. Uitgave Lannoo nv, Tielt 2011.
ISBN 978-90-209-8168-1. 160 blz. met z/w- en
kleurenfoto's, kaarten, register en bronnenover
zicht. Prijs: 45.
Laveren om de Schelde beschrijft de geschiedenis
van de Belgisch-Nederlandse commissie die toe
zicht houdt op de verschillende diensten in het
Westerscheldegebied, zoals het loodswezen, de
vaarwegmarkering en de Schelderadarketen. Het
boek is min of meer onderdeel van een drieluik
over maritieme aspecten van het Scheldegebied.
Eerder verschenen Zeilen tussen land en zee en
Volle kracht vooruit, over het ontstaan en het rei
len en zeilen van het Belgische loodswezen.
De auteurs hebben een achtergrond als zeeva
rende en belangstelling voor de Vlaamse mari
tieme geschiedenis; die combinatie is al heel wat
bij onze zuiderburen. Mare Claus was eens luite-
nant-ter-lange-omvaart (stuurman), vervolgens
loods en later had hij een leidinggevende functie
in de ambtelijke maritieme wereld. Ook Jacques
Leblanc was eens officier bij de Belgische koop
vaardij; hij behaalde later een licentiaat in de
commerciële en consulaire wetenschappen. Beide
auteurs kunnen bogen op talloze publicaties en
hebben dus ruime ervaring met archiefonderzoek
en aanverwante zaken.
Nu de problemen binnen de Europese Unie
zich opstapelen, wordt pas goed duidelijk hoeveel
nuttig werk de Permanente Commissie van Toe
zicht op de Scheldevaart, doorgaans kortweg PC
genoemd, heeft afgeleverd sedert de splitsing van
de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Want
de PC verricht al sedert 1839 haar taken op hoog
ambtelijk niveau en is steeds in staat geweest om
in een politiek gevoelig grensgebied en op een
moeilijk te bevaren rivier de juiste beslissingen te
nemen ten aanzien van veiligheid en technische
ontwikkelingen.
In het boek wordt een evenwichtig beeld
geschetst van de verschillende Nederlandse en
Belgische diensten, de verhoudingen worden op
heldere wijze weergegeven en zo krijgt de lezer
een voorbeeld van grensoverschrijdende samen
werking gepresenteerd: soms moeilijk maar altijd
oplosbaar. De commissarissen blijven ondanks
politieke en militaire verwikkelingen, zelfs gedu
rende de twee wereldoorlogen, onverstoorbaar
hun werk doen en zich inzetten voor de veilig
heid op het water. In de laatste decennia van de
twintigste eeuw wordt de toelating van de groot
ste containerschepen op de Schelde in de PC
besproken en in onderzoekscentra getest alvorens
deze schepen daadwerkelijk de Schelde opvaren.
Wat dat betreft kan het huidige, toch min of meer
verdeelde Europa nog veel leren van de volwas
sen wijze waarop de twee landen aan de Noordzee
met hun grensoverschrijdende problematiek
omgaan.
Het boek is chronologisch opgebouwd, met
opvallend veel nadruk op de periode vóór 1940.
Of de begeleidingscommissie daar een rol in heeft
gespeeld, is niet duidelijk. Het feit dat de auteurs
eerder een tweetal boeken schreven over het
loodswezen is wel goed te merken. Loodstechni-
sche en geschiedkundige zaken in woord en beeld
overheersen nogal in deze uitgave. Het is jammer
dat de auteurs niet ingaan op de omvangrijke
wrakopruiming bij de laatste, derde vaarwegver
dieping. Je krijgt de indruk dat aanvaringen,
strandingen en scheepswrakken niet relevant zijn
voor de vaart op Antwerpen. En dan vraag je je
af: gaat de economie voor de veiligheid, of de
veiligheid voor de economie? Wat de PC betreft is
het laatste zeker van toepassing, want zij zet zich
volledig in op de veiligheid op de Westerschelde
en aangrenzende wateren. De verdieping, of beter
het constant baggeren op de Schelde, komt wél
tamelijk uitvoerig aan bod. Daar hoort de wrak
opruiming van circa veertig obstakels echt bij; ze
kan gerekend worden tot de grootste wrakkenber-
gingen, vergelijkbaar met het vrijmaken van het
Suezkanaal na 1956. De wrakken in de Wester
schelde moesten geruimd worden om de rivier en
haar toegangsgeulen geschikt te maken voor alle
schepen, uitgaande van de eisen van de verdie-
Boekbespreking
39
