Zeeland 21.2
Boekbesprekingen
A.R. Koppejan en D.L.A. Helmich, Een veger wind.
De geschiedenis van vier Zeeuwse klippers. Middel-
burg/Goes 2011, uitgegeven door de auteurs. 248
blz., zeer rijk geïllustreerd, voorzien van bronnen
overzicht en verklarende woordenlijst. ISBN 978-
90-817256-1-3. Prijs 26,50.
Adrie Koppejan heeft al bekendheid verworven
met zijn twee boeken over de laatste beurtschip
pers van Zeeland, Sturen en turen en De blikken
motor. Voor de samenstelling van dit nieuwe boek
heeft hij nauw samengewerkt met Dennis Hel
mich, registerloods en schipper op de tweemast
klipper Avontuur.
Het boek bevat de geschiedenis van vier vrij
wel identieke binnenvaartklippers, die in de jaren
1913-1915 werden gebouwd op de scheepswerf
van de Gebroeders Geleijns in Roodevaart, de Eli
zabeth (I), de Avontuur, de Elizabeth (II) en de
Marigje. Aanvankelijk was het alleen de bedoe
ling om de geschiedenis te beschrijven van de
Avontuur, die momenteel als zeilend recreatie
schip van de Stichting Zeeuwse Klipper Avontuur
te Goes vaart. Over de drie zusterschepen bleek
echter ook zoveel materiaal beschikbaar te zijn,
dat besloten werd de levensloop van alle vier de
schepen vast te leggen. Hun geschiedenis speelt
zich voor een belangrijk deel in Zeeland af.
De stalen klipper is een van de laatste typen
binnenvaartschip die voor de zeilvaart werden
gebouwd. Hun naam ontleenden ze aan de
beroemde snelvarende zeeclippers uit de negen
tiende eeuw, en net als deze waren ze ontworpen
om snel te kunnen varen met een ruim laadver
mogen en aldus te concurreren met de opkomende
stoom- en motorvaart. Ze hadden meestal twee
masten en een fraaie belijning.
De historie van de vier schepen is, zoals te
verwachten was, er een geweest van opgaan,
blinken en verzinken, maar in drie van de vier
gevallen toch met een happy end. De eerste Eliza
beth werd in 1914 gebouwd voor A. de Leeuw van
Weenen te Yerseke en was jarenlang eigendom
van de Thoolse schippersfamilie Schot, als motor
schip onder de naam Catharina. Ze werd in 1984
gesloopt. De Avontuur werd door de werf op eigen
risico gebouwd, op avontuur dus, en voer lange
tijd voor de familie Neef te Sint Annaland. In
1983 werd het schip, toen ook al verbouwd tot
motorschip, aangekocht door de Stichting Zeil
vaart te Goes. Het werd in de oorspronkelijke
staat gerestaureerd en vaart nu als zeilend recre
atieschip. Het ziet er, ondanks de noodzakelijke
aanpassingen, weer prachtig en authentiek uit.
Ook de tweede Elizabeth bestaat nog. Zij werd
gebouwd voor de familie Aarnoudse te Sint Phi-
lipsland, die haar tot 1990 bevoer. Nu vaart zij,
nog steeds onder dezelfde naam, als zeilend char
terschip in Friesland. Ze heeft nu drie masten en
ziet er door de opbouw van grote recreatieruimtes
lang niet zo fraai uit als de Avontuur. De Marigje
was lange tijd als beurtvaarder in gebruik bij de
Sint-Annalandse families Theunisse en Ruijten-
berg. Ook dit schip begon een nieuw leven, als
zeilcharterschip Alliantie met thuishaven Elburg.
Bijzonder is dus dat drie van de vier zustersche
pen nog in volle glorie in de vaart zijn.
Wat vertelt het boek nu over deze vier sche
pen? Alles: de bouw, geschiedenis, verbouwin
gen, gebruik, de reizen die ze maakten en vooral
ook de lotgevallen van de schippersfamilies. Deze
komen uitgebreid aan het woord. Bovendien is er
ongelooflijk veel fotomateriaal bewaard gebleven
en dat is allemaal in het boek opgenomen; som
mige foto's staan er zelfs meer dan eenmaal in,
omdat er dan toch weer wat nieuws over te ver
tellen viel. Door al deze familieverhalen met vele
zijsprongen en anekdotes raak je bij het lezen de
draad weieens kwijt, maar dan sla je het boek op
een willekeurige plaats open, je ziet de plaatjes en
begint vanzelf weer te lezen. Het is alsof je op een
familiebijeenkomst zit waar de fotoalbums voor
de dag worden gehaald en de sterke verhalen zich
aaneenrijgen.
Bijzonder aardig zijn de gegevens over het
interieur van de roef van de Elizabeth II. De
schippersfamilies waren ongelooflijk klein
behuisd, elke vierkante centimeter werd benut,
maar de interieurs waren toch met een zekere
luxe en stijl uitgevoerd, met marmeren aanrecht
Boekbesprekingen
73
