Veluwe te sturen, wegens een inval van de Span
jaarden, was deze vraag door de Staten van Zee
land doorgespeeld naar Antwerpen. In Neusen
kon niemand worden gemist, want de bouw van
het fort was nog niet klaar.44 Men had juist extra
soldaten nodig; daarom werd ook een brief aan
Philipp von Hohenlohe geschreven met het ver
zoek soldaten te sturen.45 Op 8 maart konden de
Staten van Zeeland aan de prins melden dat de
werkzaamheden goed vorderden.46
Van deze eerste fortificatie was ook een kaart
bekend, getekend door P. Timmermans.47 Deze
kaart is in 1940 door oorlogshandelingen verlo
ren gegaan. Er werd echter bij toeval een afbeel
ding teruggevonden in een krant.48 (Zie pag. 93.)
Brussel had op 10 maart 1585 moeten capitu
leren voor Farnese. Daarna werden drie compag
nieën soldaten uit Brussel naar Neusen
gestuurd.49 Dit plaatsje werd toen namelijk nog
steeds bedreigd vanuit Axel en bij Antwerpen
was de situatie inmiddels kritiek. Antwerpen
moest zich in augustus 1585 overgeven aan Far
nese. Dat vormde voor de Staten van Zeeland een
reden om op 16 maart 1586 hun gedeputeerden
Teelinck en Valcke te vragen de Staten-Generaal
te wijzen op het belang van Neusen als ingang in
Vlaanderen, omdat het was gelegen tussen de
Spaanse steden Antwerpen, Gent, Dendermonde,
Rupelmonde, Hulst, Axel, Sas van Gent "ende
ontallicke goede ende rijcke dorpen, vlecken ende
huusen".50
Vanaf juli 1586 was weliswaar het bruggen
hoofd vergroot door de overrompeling van Axel,
maar in 1593 vroegen de burgemeester en sche
penen van Neusen om herstel van de vervallen
vestingwerken.51 Steeds was er weer dreiging. Zo
werden reeds op 16 juli 1594 alle plaatsen in
Vlaanderen gewaarschuwd attent te zijn omdat
er een aanval dreigde.52 Enkele jaren later leek
het er zelfs even op dat een rechtstreekse aanval
op het bruggenhoofd werd voorbereid,53 maar
later bleek dat het slechts afleidingsmanoeuvres
waren; het werkelijke doel was Hulst. Toen deze
stad in 1596 door de Spaanse landvoogd Albertus
van Oostenrijk was veroverd, voelden Axel en
Neusen zich opnieuw ernstig bedreigd. Dat was
ook het geval met Zeeland, en de Staten lieten dit
weten aan de Staten-Generaal. Deze reageerden
met een onderzoek naar de toestand van de zui
delijke vestingen, onder andere Neusen, door
Oldenbarnevelt met enkele gedeputeerden. Ook
Maurits stelde zich met ingenieur Rijswijck ter
plaatse op de hoogte.54 Het gevolg was dat de
plannen voor versterking nu vaste vorm aan-
Het huidige huis Moffenschans. Foto P.W. Stuij.
96
Forten in Terneuzen
