20. ZA 505, Domeinrekenkamer B, inv.nr. 34681.
21. De Kraker, Landschap, pp. 92, 94, 95. In 1559 was het
besluit genomen de afbraak van de kust tegen te gaan
door de aanleg van grote rijshoofden.
22. Ibid., pp. 123, 125.
23. Ibid., p. 124 kaartje p. 95).
24. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1207 (document 536, 537).
25. Bestek Willemskerckepolder in 1576, Algemeen
Rijksarchief Brussel, Rekenkamer van Vlaanderen,
Acquits de Lille, portefeuille 987. Er werd begonnen met
de beschrijving van de percelen in de noordoosthoek
van de polder, die de "caye" van Neusen aan de oostzijde
hadden.
26. De Kraker, Landschap, p. 48.
27. Zie noot 25.
28. ZA, St.v.Z., inv.nr. 508, Rekenkamer van Zeeland,
Rekenkamer C, fol. 158v.
29. Deze afsluiting van de haven wordt ook al afgebeeld
op een kaart van het Kwartier van Terneuzen, uit het
midden van de zestiende eeuw. Rijksarchief Gent,
Kaarten en plans 2643. Ook afgebeeld in: De Kraker,
Landschap, p. 123, en in: P.E. Blaeij en A.M.J. de Kraker,
Via Via, Terneuzen 1998, p. 28.
30. J.W. Wijn, Het krijgswezen in de tijd van prins Maurits,
Utrecht 1934, p. 559. In F.G.J. ten Raa, F. de Bas,
J.W.Wijn, Het Staatsche ieger, Breda 1911-1921, Deel I,
wordt op p. 302 het gewicht van de hele kartouw op
3.384 kg en voor de halve kartouw op 2.031 kg gesteld.
31. Wijn, Het krijgswezen, p. 559.
32. De naam Schotsehoek is gebaseerd op een uitspraak in
de raadsvergadering van de gemeente Terneuzen op 27
juli 1893, waarin de straatnamen werden besproken. Een
raadslid stelde voor het laatste deel van de Noordstraat,
vanaf de Korte Kerkstraat tot aan de Arsenaalstraat, te
benoemen als de Schotsehe Hoek, omdat dit de vroegere
volksnaam was. Het voorstel werd verworpen en ook dat
deel bleef tot op heden de naam Noordstraat behouden.
33. F.G.J. ten Raa, F. de Bas, J.W. Wijn, Het Staatsche leger,
Breda 1911-1921, Deel II, p. 161.
34. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1623, fol. 244v, 245r+v.
35. ZA, St.v.Z., inv.nr. 469, fol. 109r.
36. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1626, fol. 195r+v.
37. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1626, fol. 262v - 263r.
38. ZA 508, Rekenkamer van Zeeland, Rekenkamer C, fol.
154v.
39. J. Lefevre, Correspondence de Philippe II sur les affaires
des Pays Bas, lome II (1580-1584), Bruxelles 1953. Deze
drie berichten zijn te vinden in de nummers 881, 914,
917.
40. ZA, St.v.Z., inv.nr. 468, fol. 344v.
41. ZA, St.v.Z., inv.nr. 468, fol. 350v.
42. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1623, fol 154v, 155r.
43. ZA, St.v.Z., inv.nr. 469, fol. 20v.
44. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1623, fol. 155r. Brief van 28 februari.
45. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1623, fol. 155v.
46. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1623, fol. 161r+v.
47. ZA, Collectie De Waard, no. 1999.
48. E. Hamelink. 'Oude vestingkaart van Terneuzen bij toeval
teruggevonden', in: Nieuwsbrief van de Heemkundige
Vereniging Terneuzen, no. 45, juni 2002, pp. 1-3.
49. H.G. van Grol, Het beheer van het Zeeuwsche zeewezen
1577-1587, Vlissingen 1936, p. 190.
50. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1624, fol. 149v - 150r.
51. Wesseling, Geschiedenis van Terneuzen, p. 23.
52. ZA, St.v.Z., inv.nr. 1628, fol. 120r.
53. A.M.J. de Kraker, 'De Tachtigjarige Oorlog in Noordoost-
Vlaanderen eind zestiende eeuw. Nieuwe feiten en
gezichtspunten omtrent de belegeringen van Hulst
in 1591 en 1596', in: Jaarboek 1994/1995 van de
Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten, pp. 14, 15.
54. In de Rijks Geschiedkundige Publicaties (RGP) no. 62
wordt op p. 42 gemeld dat prins Maurits en ingenieur
Rijswijck onder andere Terneuzen bezochten op 28 juli en
het nodig achtten dat de vestingwerken zouden worden
versterkt. De Staten moesten voor de nodige gelden
zorgen.
55. A. Duyck, Journael van Anthonis Duyck, advokaat-fiscaal
van den Raad van State, heruitgave, L. Mulder, Arnhem
1862-1866, Deel II, p. 97.
56. ZA, St.v.Z., inv.nr. 902.
57. De Kraker, Landschap, p. 94.
58. Ibid., pp. 94, 95, 124.
59. Een in grote trekken noord-zuid lopende dijk die
bescherming moest bieden tegen de zich in oostelijke
richting uitbreidende Braakman.
60. Bij het Committimus behoorden ook de Scheldeforten
Lillo en Liefkenshoek. Deze speelden echter geen rol in
de totstandkoming van Staats-Vlaanderen.
61. Wesseling geeft in zijn boek over de geschiedenis van
Axel enkele voorbeelden van het feit dat, ondanks deze
regeling, de Generaliteit zich bemoeide met de zaken van
het Committimus. pp. 106, 107.
62. P.W. Stuij, 'Een wandeling door Terneuzen langs de
oude vesting van 1583'. In: Nieuwsbrief69 van de
Heemkundige Vereniging Terneuzen, maart 2009.
Forten in Terneuzen
99
