gaten bij Veere, Westkapelle, Nolledijk en Rit-
them" is uitgegeven ter gelegenheid van het dich
ten van de Nolledijk op 2 oktober 1945. Dat
exemplaar van de puzzel heeft een potloodaante
kening dat het de eerste prijs was in de verloting
onder het personeel van de aannemerscombinatie
Detail van de legpuzzel Walcheren 1945. Foto P.C.J. van der
Krogt.
Maatschappij tot Uitvoering van Zuiderzeewerken
op 14 oktober 1945. Pas op 30 november 1945,
net voor Sinterklaas, wordt in de Provinciale
Zeeuwse Courant in een advertentie aangekon
digd dat de puzzel bij VEtD te koop is.
Op een inmiddels verdwenen website over de
Middelburgse Eigenhaardstraat vond ik de vol
gende tekst: "Op 5 december 1945 vierde ik voor
het eerst Sinterklaas in de Eigenhaardstraat. Opa
de Vos was erbij, er werd gebeld en ineens stond
er een mand met cadeautjes bij de deur. Eén
cadeau herinner ik me nog goed: een grote puzzel
van Walcheren onder water waarop de gaten in de
dijken te zien waren. Daarbij was ook uitgebeeld
hoe eraan werd gewerkt om ze te dichten."
De puzzel is, zeker in Zeeland, niet onbekend.
De Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg heeft de
puzzel compleet, in de originele doos, en even
eens een grote prentbriefkaart met de afbeelding.
Op die kaart staat: "Copyright Vroom en Drees-
mann, Middelburg". Er is echter vrijwel nooit iets
over geschreven of uitgezocht.
Liesbeth van der Geest van de Zeeuwse
Bibliotheek stuurde mij een krantenknipsel uit de
PZC van 26 februari 1998. De Arnhemmer Her
man Hofman had eerder in die krant een artikel
geschreven waarin hij vertelde dat hij op zoek
was naar die puzzel, die hij uit zijn jeugd kende:
"Middelburger J. Villée maakte de puzzel kort na
de oorlog. Villée, nu 76 jaar, was destijds in
dienst bij het warenhuis VEtD als etaleur. Villée:
'Ik heb de puzzel net na de oorlog ontworpen op
verzoek van mijn directie. Die wou iets over het
eiland hebben. Ik heb de puzzel getekend en ze is
ingekleurd door de Belgische kunstenaar Pol
Dom. Ach, het was maar een beetje primitief
getekend hoor.' Villée is bescheiden. Primitief of
niet, de puzzel is met duizenden exemplaren over
de toonbank gegaan en ook naar Amerika geëx
porteerd, weet de maker. Het ontwerp maakte hij
in een paar weken. 'Dat moest thuis, in mijn vrije
tijd. Maar ik heb er nog wel een leuke cent voor
gekregen van de VEtD.' Zelf beschikt hij nog over
een compleet exemplaar. Maar de puzzel leggen,
dat doet hij niet. 'Dat is een heidens karwei, daar
begin ik niet aan."'
Op drie plaatsen hebben tekenaar en inkleur-
der hun naam vermeld. Op de deur van het MUZ-
kantoor in Middelburg staat "J. Villee" en op de
sleepboot linksonder staat "Jan Villee". Op de
vleugel van het vliegtuig midden rechts staat de
inkleurder: "Pol Dom". Op de wagon van de trein
staat "MSM" (of "KSM"?).
Het vrolijke beeld van een ernstige situatie is
opmerkelijk. Toen de puzzel gepubliceerd was,
stond het eiland nog grotendeels onder water en
was de oorlog net een goed halfjaar beëindigd.
Klaarblijkelijk wilde VEtD in die ernstige situatie
toch een vrolijke, kleurige noot brengen voor de
feestdagen.
De puzzel werd ongetwijfeld verkocht om geld
in te zamelen voor de inwoners van Walcheren.
In het Leidsch Dagblad van 23 maart 1946 wordt,
in een artikel over een toneelvoorstelling ten bate
van het geteisterde Walcheren, meegedeeld: "Een
verkoop van puzzle's bracht 162,73 op." (Als dat
Op pagina 102/103: Walcheren 1945. Legpuzzel in 511 stukjes.
Steendruk in kleur, ca. 35 x 50 cm. Foto P.C.J. van der Krogt.
Puzzel Walcheren
101
