ken met die van tegenwoordig. Nog geen 5 pro-
cent van de werkende Zeeuwen is actief in de
agrarische sector, zodat van een banenmotor echt
geen sprake meer is.15
De beide historici ontzeggen de Zeeuwse
havens ook enig economisch bestaansrecht nu de
vrije vaart op Antwerpen verzekerd lijkt. Zij
spreken zich in de PZC dan ook onomwonden uit
tegen de bouw van de Westerschelde Container
Terminal (WCT): "verspilde moeite" en "gedoemd
te mislukken". Volgens Mijnhardt kijken de pro
vinciale bestuurders te veel naar de zeventiende
eeuw. Geen enkele voorstander van de WCT heeft
echter beweerd dat door de aanleg van de contai
nerhaven de gouden tijden van weleer zullen
wederkeren. De WTC moet veel meer gezien wor
den als een doorontwikkeling van de moderne
zeehavens die vanaf de jaren zestig in de vorige
eeuw zijn ingericht. Dat de aanleg van de Sloeha-
ven in de jaren zestig van de vorige eeuw "een
weinig geslaagd project" zou zijn, zoals Mijnhardt
en Brusse in de PZC beweren, kan toch geen con
clusie zijn van hun studie naar de Zeeuwse
geschiedenis tussen 1750 en 1850 en wordt ook
niet gestaafd door de feiten. Zo steeg het aandeel
van de Zeeuwse zeehavens in de totale internati
onale goederenstroom over zee van en naar
Nederland van 1,7 procent in 1965 naar 5,3 pro
cent in 2000.16
Tot slot
Het desurbanisatieproject heeft de kennis van een
onderbelichte periode en een verwaarloosd thema
uit de Zeeuwse geschiedschrijving op originele
wijze onder de aandacht gebracht. Het overtuigt
echter niet in het ambitieuze streven om aan de
hand van de historie van Zeeland een nieuwe
visie op de Nederlandse geschiedenis te presente
ren. Dat ten slotte de hedendaagse politici hun
blik niet moeten richten op de Gouden Zeven
tiende Eeuw is geen onverstandig advies, maar
om dan maar de periode 1750-1850 als maatstaf
te nemen voor de belangrijke keuzes die voor de
toekomst van Zeeland gemaakt moeten worden, is
zo mogelijk nog onzinniger. Dit zal leiden tot eco
nomische rampspoed waarbij de provincie niet
alleen een nieuwe desurbanisatie maar ook een
krimp op het platteland te wachten staat.
Noten
1. Jan de Vries en Ad van der Woude, Nederland 1500-
1815. De eerste ronde van moderne economische groei.
Amsterdam 1995.
2. P. Brusse, Gevallen stad. Stedelijke netwerken en het plat
teland van Zeeland 1750-1850. Zwolle 2011, pp. 14, 86.
3. P. Brusse en W. W.Mijnhardt, Towards a New Template
for Dutch History: De-urbanization and the Balance
between City and Countryside. Zwolle 2011, pp. 30-32.
4. Brusse, Gevallen Stad, pp. 191, 197; Brusse, Towards a
new template, pp. 29, 59; zie ook: P. Brusse, 'Periferie of
centrum of iets daartussen', in: Tobias van Gent en Pieter
Ippel (red.), Zeeland in de wijde wereld. Liber amicorum
voor Willem van den Broeke. Middelburg 2012, pp. 18 en
21-23.
5. Brusse, Gevallen Stad, pp. 33, 85.
6. Brusse, Gevallen Stad, pp. 32, 36, 99 en 103; Brusse,
Towards a new template, p. 21.
7. Brusse, Gevallen Stad, pp. 86, 95.
8. Zeeland. Tijdschrift van het Koninklijk Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen, jrg. 21.2, p. 78.
9. Zeeland. Tijdschrift van het Koninklijk Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen, jrg. 21.1, p. 31 e.v.
10. J. Zwemer, 'Sociale geschiedenis en geschiedschrijving in
Zeeland: pleidooi voor een benadering van "onderop" en
een professionele omgang met bronnen', in: Van Gent en
Ippel, Zeeland en de wijde wereld. Middelburg 2012, p. 49
e.v.
11. A.P Ommen, 'De liberale kiesvereniging "De Grondwet"
te Middelburg van 1858 tot 1880', in: Archief Mede
delingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen 1981, pp. 1-128.
12. P. Sijnke en T. van Gent, Geestelijken, regenten en koop
lieden. Meer dan 1000jaar geschiedenis van Middelburg.
Middelburg 2001, p. 96.
13. Zie bijvoorbeeld: 'Nederland, het land van Ot en Sien', in:
A/ftC, 9 september 2011, en W.W. Mijnhardt, 'De bloei
ende 18de eeuw. "Eeuw van verval" blijkt juist eeuw van
groei', in: Geschiedenis Magazine A (2012), pp. 14-19.
14. Brusse, Towards a new template, pp. 11,99; 'Nederland,
het land van Ot en Sien'.
15. De werkgelegenheidscijfers zijn afkomstig van het RIBIZ
en gepubliceerd in de Economische Agenda 2013-2015
van de provincie Zeeland, september 2012.
16. P. Brusse en W. van den Broeke, Provincie in de periferie.
De economische geschiedenis van Zeeland 1800-2000.
Utrecht 2005, p. 376.
148
Desurbanisatie
