waren, de herkomst van het bier, het belang van
het bier voor de schatkist, de aanvoerlijnen, de
kwaliteit van het bier, de verschillende soorten
bier, het gigantische bierverbruik per hoofd van
de bevolking, de verdringing van bier door
andere dranken vanaf de zeventiende eeuw: al
deze zaken komen aan de orde. En alsof dit alles
nog niet genoeg is, wordt de lezer tussendoor
geïnformeerd over allerlei zaken die te maken
hebben met de inrichting van het plaatselijk
bestuur, de bestaansmiddelen, de godshuizen en
de invloed van oorlogen en inundaties op de
gemeenschappen in Zeeuws-Vlaanderen.
Ondanks het feit dat Van Gelder gebruik
maakt van een grote hoeveelheid bronnen en zijn
boekje van een uitgebreid notenapparaat voorziet
(de noten en literatuurlijst zijn in totaal goed voor
zo'n 18 pagina's), kan ik het boek met de beste
wil van de wereld niet wetenschappelijk noemen.
De synthese ontbreekt en de lezer zal vergeefs
zoeken naar een samenvattende eindconclusie.
Het boek is in wezen niet veel meer dan een vrij
willekeurige compilatie van feiten en ontwikke
lingen op de meest verschillende gebieden, waar
van mij de relevantie voor het eigenlijke onder
werp in de meeste gevallen volledig ontgaat.
Veel nieuwe zaken bevat de studie van Van
Gelder evenmin. Zo baseert hij zich voor de
beschrijving van de ontwikkelingen tot de acht
tiende eeuw uitsluitend op reeds verschenen stu
dies. Pas vanaf die eeuw komt de schrijver met
nieuwe, niet eerder gepubliceerde feiten over de
plaatselijke brouwerijen in IJzendijke.
Toen ik aan het boekje begon, had ik ant
woord willen krijgen op vragen als: wat was in
vroegere perioden het belang van bier in het
totale voedingspakket; hoe machtig waren de
plaatselijke bierbrouwers; waren zij in het stads
bestuur vertegenwoordigd; hoeveel mensen
waren - plaatselijk - in de biernijverheid werk
zaam; wat weten we van de omstandigheden
waaronder de bierbrouwers en hun arbeiders
werkten; waren er sociale spanningen tussen
hen? Ik ben over dit alles bitter weinig te weten
gekomen. Toegegeven, het beschikbare archief
materiaal is in veel gevallen ontoereikend om
deze vragen te kunnen beantwoorden. Dit ont
slaat de schrijver echter niet van de verplichting
om een coherent verhaal te schrijven en zijn in de
inleiding geformuleerde pretenties waar te
maken. Wie denkt aan de hand van de geschiede
nis van het bier in IJzendijke een inkijkje te krij
gen in de vroegere dorpssamenleving komt
bedrogen uit. Een gemiste kans.
Albert L. Kort
Jeanine Govaers, Pepijn Bakker e.a., Inspiratiebox
Krot of Kans 2011-2012, uitg. CBK Zeeland, Mid
delburg 2012, 26 boekjes 1 dvd, 500+ pag., in
kleur geïllustreerd, voor 15,- verkrijgbaar bij
CBK Zeeland, Balans 17, 4331 BL Middelburg, of
via www.krotofkans.nl/inspiratiebox-krot-of-kans.
Er zitten maar liefst 26 boekjes en één dvd in de
Inspiratiebox Krot of Kans, die werd samengesteld
in het kader van de grote manifestatie Krot of
Kans, georganiseerd door CBK Zeeland in 2011 en
2012. Alles speelt zich af in Zeeuws-Vlaanderen,
rondom het thema krimp. Eindelijk eens een
brede verzameling meningen en ideeën opgedaan
door de zeer verscheiden deelnemers aan het pro
ject, die daartoe allemaal kortere of langere tijd
verbleven in door Woongoed Zeeuws-Vlaanderen
ter beschikking gestelde 'krotten' in illustere
plaatsen als Oostburg, Sas van Gent, Terhole,
Lamswaarde en Axel. Elk idee start dus met het
'eigen' huis. Het is praktijkervaring en veldwerk.
Hoe is het om hier te wonen en wat zou er moeten
wijzigen om hier te kunnen blijven wonen? In
elke kern is dat weer anders. Want Zeeuws-
Vlaanderen telt vele kernen. Of niet een. Soms
lijkt het wel alsof een kern nergens bij hoort en
overal tussenin valt.
Niet alle boekjes van dit rijkgesorteerde gezel
schap kunstenaars, denkers en beschouwers zijn
even verrassend of interessant. Dikwijls komen
clichés om de hoek kijken. Veel deelnemers trap
pen in de wagenwijd openstaande val van aan-
120
Boekbesprekingen
