grote armoede onder de landarbeiders en de
werkloosheid tijdens de winter. In de notulen van
de vergadering van het hoofdbestuur van 15 juni
1846 wordt de intentie van de Maatschappij tref
fend onder wooorden gebracht: "Wordt ter kennis
van de vergadering gebragt, dat het aan het
Hoofdbestuur, als eene aangelegenheid van het
grootste belang is toegeschenen om zoowel de
verbouwing van het vlas in deze Provincie aante-
moedigen, als voornamenlijk, om door het invoe
ren eener verbeterde wijze van bereiding, de
bewerking van hetzelve in Zeeland mogelijk te
maken. Nu reeds bekleedt die verbouwing eene
niet onaanzienlijke plaats, doch zijn de voordelen
daarmede verbonden zeer gering; immers worden
er jaarlijks alhier ongeveer 2500 Bunders, met dit
gewas bezaaid, waarvan het grootste gedeelte te
velde wordt verkocht, en aldus de winsten der
bereiding elders worden genoten, dewelke op
ƒ125,- per bunder worden gerekend, aan arbeids-
loonen ruim 300.000,- doen verloren gaan, ter
wijl insgelijks het lijnzaad, gemiddeld op 10 mud
den per bunder geschat, 25.000 mudden zouden
op leveren, die nu ongemerkt aan anderen om
niet worden afgestaan. Evenwel heeft men tot
nog toe, uithoofde van de ondoelmatigheid van
het water tot rooting bestemd, de bereiding
onraadzaam geacht, en op de meeste plaatsen,
met uitzondering van zeer enkele, ongunstige
resultaten erlangd; en heeft zulks het Hoofdbe
stuur, daarvan het schadelijke inziende, en vooral
in aanmerking nemende, hoe het bestaande
gebrek aan werk in den tegenwoordigen tijd, vele
huisgezinnen in diepe ellende stort, en de zede
lijke toestand ondermijnt, op middelen bedacht
doen zijn, om dezen jaarlijks toenemende ramp,
zooveel mogelijk vóórtekomen, en aan hetzelve
aanleiding gegeven, om te trachten bekend te
worden, met een scheikundig middel, ten einde
op eene voldoende wijze, kunstmatig daartestel-
len, wat anders door rooting wordt verkregen."16
Uit dit citaat blijkt dat de ZLM er veel aan
gelegen was niet alleen de verbouw van vlas te
stimuleren, maar ook de bereiding ervan. Daarbij
stond het winstoogmerk centraal, maar tevens het
voordeel van werkgelegenheid in de winter.17
Overigens waren de stimulerende maatregelen
niet al te succesvol. Toen diezelfde ZLM in 1882
te Hulst een internationale wedstrijd organiseerde
van vlas-, braak- en zwingelwerktuigen, bleken
Vlas maaien bij Dreischor, 2008. Foto Gust Romijn.
Vlas in Zeeland
89
