De octogonale ontvangsthal in het instituut, met de grote verscheidenheid aan marmersoorten. Foto Johan de Koning.
boogspanten en die glaskap lijkt de ruimte wel
een beetje op de handelszaal in de Beurs van Ber-
lage op het Damrak, maar dan een waarvan de
baksteen zorgvuldig weggelaten is. Daarentegen
is de octogonale marmeren zaal in het instituut
vormgegeven als een barokke zaal in Huis ten
Bosch. Historische citaten te over dus. Dat hoort
bij het eclecticisme dat Van Nieukerken beleed.
Ook in functionele zin is er een opdeling
zichtbaar tussen het museum en het instituut zelf,
met kantoren, studiezalen, bibliotheek en gehoor
zaal, met elk zelfstandige architectonische hoog
tepunten. Van de plattegrond is goed af te lezen
hoe de belangrijkste zalen, ieder gekoppeld aan
de eigen ingang, verbonden worden door ruimten
van ondergeschikt belang. Trappen gebruikte Van
Nieukerken op theatrale wijze, maar altijd ter
afscheiding van de ene ruimte ten opzichte van
de andere. Heel het interieur benadrukt de functie
van het gebouw als uitstalkast. Alles wordt
gedramatiseerd in vorm, decoratie en materiaal
gebruik.
Est modus in rebus
Voor de versiering van het gebouw werd een team
van specialisten ingesteld, de zogenoemde Com
missie voor de Symboliek. Zij had tot taak kun
stenaars te zoeken en aan het werk te zetten die
de relatie met de koloniën op treffende wijze kon
den verbeelden, en tevens hiervoor de benodigde
fondsen te verwerven. Aandachtspunten voor de
decoraties waren de verspreiding van het christe
lijk geloof en gedachtegoed (bijvoorbeeld hygi
ene), het in kaart brengen van de gezamenlijke
geschiedenis, de kunstproductie en vooral ook de
natuurstudie en biologische kennisontwikkeling.
Deze illustere commissie werd voorgezeten door
de directeur van het Rijksmuseum, jhr. ir. Van
Riemsdijk. Lid waren dr. IJzerman, voormalig
hoofdingenieur van de Sumatraspoorwegen en
ook lid van de bouwcommissie van het instituut,
professor Van Eerde, directeur van de afdeling
Volkenkunde, en de heer Hooijer, oud-militair
van de Topografische Dienst in Nederlands-Indië.
130
Architect J.J. van Nieukerken
