Zeeland 22.4
Aanwinsten december
G.G. Trimpe Burger-Mekking
In het Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Let
terkunde van de Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde te Leiden (2013, 2) staat een artikel
van T. Streng: 'Genre-aanduidingen in de titels
van het Nederlandse proza van de negentiende
eeuw, of waarom een roman geen roman mocht
heten'. Lezers hadden in de negentiende eeuw het
idee dat een roman per definitie een louter ver
zonnen verhaal was datje eigenlijk niet serieus
moest nemen en dat altijd een romantisch liefdes
verhaal met een gelukkig einde was. Als de
inhoud van een werk niet aan deze eisen voldeed
noemde men het verhaal, novelle, schets of tafe
reel. Zo draagt bijvoorbeeld geen van de werken
van A.L.G. Bosboom-Toussaint - de grande dame
van de historische roman in de negentiende eeuw
- de genre-aanduiding 'historische roman'. Het
genre van de roman was in de negentiende eeuw
een relatieve nieuwkomer die niet direct met open
armen ontvangen werd. Men vond dat de lezer
weinig kon leren van een verhaal dat ontsproten
was aan het brein van een schrijver die in een
virtuele wereld als een god heerste over het lot
van zijn beschreven personages. Men stond lang
achterdochtig tegenover de verbeelding en vond
dat een verzonnen tekst geen bijdrage leverde
aan de bevordering van waarheid, deugd en
godsvrucht. De auteur onderzoekt de vaak in de
ondertitel opgenomen genre-aanduidingen, en
vertelt waarin die verschillen met de aanduiding
roman.
De Visio Philiberti (Droomgezicht van Phili-
bertus) is een dertiende-eeuwse Latijnse tekst in
versvorm. De tekst werd zo belangrijk gevonden
dat er al 167 afschriften bekend zijn in verschil
lende Europese volkstalen. In het Middelneder
lands zijn drie vertalingen bekend, die in het
artikel van M. de Vaan centraal staan. Hij verge
lijkt de drie teksten, zodat een beeld kan ontstaan
van de verschillende manieren waarop een
Latijnse tekst in het Middelnederlands weergege
ven werd. De teksten kunnen uit het Latijn ver
taald zijn maar ook vanuit andere volkstalige
visies in het Middelnederlands terechtgekomen
zijn. Ook kunnen kopiisten aanpassingen hebben
gedaan in het overleveringsproces. Om al die
redenen acht De Vaan het heel belangrijk de oor
spronkelijke Latijnse versie te ontrafelen, om zo
zicht te krijgen op de verschillende bewerkings
technieken.
In Saillant, het kwartaalbericht van de Stichting
Menno van Coehoorn (2013, 3) staat C.J. Limo-
nard uitgebreid stil bij de totstandkoming en pre
sentatie van de Atlas van historische verdedi
gingswerken in Nederland, deel Groningen,
Friesland en Drenthe. Het boek geeft een schat
aan historische, geografische en vestingbouw
kundige gegevens. Tijdens de Tachtigjarige Oor
log werd het Oud-Nederlandse stelsel voor de ves
tingbouw ontwikkeld en toegepast. Als in de
tweede helft van de zeventiende eeuw de Franse
ideeën over vestingbouwkunde hier binnendrin
gen, is het de noorderling Menno van Coehoorn
die verbeteringen op dit Franse stelsel aanbrengt;
naar zijn inzichten werd het Nieuw-Nederlandse
stelsel ontwikkeld.
'De stadsmuur van Zaltbommel' is geschreven
door H. Hundertmark. Zaltbommel is een van de
weinige historische vestingsteden in Nederland
die over restanten van een middeleeuwse stads
muur beschikken. Van 2005 tot 2011 werd een
grootschalige restauratie van deze restanten uit
gevoerd en in dit artikel wordt een overzicht
gegeven van de daarbij opgedane bouwhistori
sche kennis.
In 1805 liet Napoleon de citadel van Namen
ontmantelen. Namen lag in het binnenland van
zijn rijk en was zijn rol als grensplaats verloren.
Nadat Napoleon verslagen was, kwam Namen
door het Congres van Wenen in 1815 weer op een
grens te liggen, namelijk op de nieuwe grens tus
sen Nederland en Frankrijk. De stad moest een
eventuele Franse invasie in de toekomst kunnen
stoppen en daarom werd de citadel weer opge
bouwd. Bij de stichting van het koninkrijk België
in 1830 verloor Namen zijn militaire belang voor
Nederland voorgoed. J. van der Werf behandelt de
geschiedenis en de bouw van de citadel, die nog
in goede staat verkeert en vrij te bezoeken is.
Aanwinsten
157
