Signaleringen
Jacoline Vlaander, Fort Rammekens. Een poort naar
de toekomst. Uitgeverij Den Boer/De Ruiter, Vlis-
singen 2013. 80 blz., ISBN 978-90-70174-83-5,
12,50.
Fort Rammekens bij Ritthem, op het zuidweste
lijke puntje van Walcheren, is het oudste zeefort
van Noordwest-Europa. Het dateert van 1547,
maar van het oorspronkelijke fort is weinig meer
over. In de loop der eeuwen is er heel wat aan
verbouwd. In de Franse tijd onderging het com
plex zijn omvangrijkste metamorfose, en de Duit
sers deden in de laatste wereldoorlog ook een
flinke duit in het zakje. Maar het meest nog had
en heeft Fort Rammekens te vrezen van Moeder
Natuur: insijpelend (regen)water en ongebreidelde
plantengroei deden het letterlijk uit zijn voegen
barsten. De afgelopen jaren is het fort dus maar
weer eens stevig onderhanden genomen. In sep
tember 2013 werd het opgeleverd, en bij die gele
genheid verscheen een aardig boekje.
Fort Rammekens. Een poort naar de toekomst
is net iets meer dan een hebbedingetje. Het kost
maar een grijpstuiver en het geeft een goed beeld
van de geschiedenis van het fort, zijn bewoners
en de verschillende functies die het heeft gehad.
Ook over de recente restauratie valt van alles te
lezen. Wie denkt Fort Rammekens wel te kennen,
wordt geprikkeld om er nu toch maar weer eens te
gaan kijken. Dat kan overigens pas vreemd
genoeg weer vanaf begin april 2014. De "poort
naar de toekomst" zal men er evenwel vergeefs
zoeken. Die is een verzinsel van de uitgever,
managersjargon.
BG
Jan Jansen en Peter Verdurmen, De kust is veilig,
zwakke schakels aangepakt, Waterschap Schelde-
stromen, Middelburg 2012. ISBN 978-90-81729-
30-7, 15,-.
Wij zijn er aan gewend dat ons landschap, geheel
conform de mythe dat we ons eigen land schie
pen, eens in de tien jaar danig op de schop gaat.
Uit veiligheidsoverwegingen natuurlijk. Maar of
we echt veilig zitten achter die steeds hogere dij
ken? Door er steeds opnieuw op in te gaan, hou
den we in ieder geval de mythe in stand. Al is het
wel lastig om het verhaal boeiend te houden,
want veel ingrepen komen op hetzelfde neer. Bre
dere duinen, steviger dijken, open dammen, ze
vergen telkens een keur aan bulldozers en veel
kenmerkend Nederlands overleg in bouwketen.
Vandaag de dag richt het oog van de uitvoerders
zich vaker op de gevolgen van al dat blubberwerk
voor de bewoners van het getroffen gebied. In
ieder geval in het boek De kust is veilig, waarin
verslag wordt gedaan van het verstevigen van de
zogenaamde zwakke schakels in het kustgebied
van west-Zeeuws-Vlaanderen, uitgevoerd door
het waterschap Scheldestromen in 2011 en 2012.
Auteur Jan Jansen, zelf als projectleider werk
zaam bij Scheldestromen, bouwde zijn dagelijkse
aantekeningen uit tot een boek dat in woord en
beeld een breed scala aan personen portretteert
die bijdroegen aan het project. Van de foto's van
Peter Verdurmen valt goed af te lezen met hoe
veel plezier er aan gewerkt is en vooral welke
impact het project heeft op het Zeeuws-Vlaamse
kustgebied. Een aardig maar risicoloos naslag
werk.
JdK
162
Signaleringen
