Zeeland 23.1
Het in 2005 opgerichte slavernijmonument op de Balans te Middelburg. Foto J.W. Wind.
met schepen naar de andere kant van de Atlanti
sche Oceaan vervoerd werden.
Georgius de Raad koos ten opzichte van deze
visie een toch wat andere lijn. Hoewel ook bij
hem verlossing van de zondaar na aan het hart
lag, was hij van mening dat de koophandel met
mensen niet ten koste mocht gaan van het welzijn
van mensen en Gods Eer. In handel en wandel
moest ook de koopman christelijk en in overeen
stemming met het Heilig Evangelie leven: "Want
wy moeten God vereeren met al ons vermoogen,
en wel dan met al ons vermogen over menschen,
die ons eygen syn en tot Gods dienst/ Ja ick sou
hebben oorsaeck om te verootmoedigen voor
Godten dickmaels op te nemen dat ick swaerlick
gesondight hebbe voor de Heere." Bovendien moet
men volgens hem niet menen dat er in Afrika
geen spoor van verbreiding van het evangelie te
vinden zou zijn. Het tegendeel is soms waar. Gods
voorzienigheid (providentia) gaat over de hele
wereld, aldus De Raad: "Men moet niet menen dat
de kust van Guinee en in omliggende en aan-
grensende quartieren geen gerughte sigh ver-
spruytcontrarie is waer." De Raads beroep op
het geweten van de (gereformeerde) koopman,
zijn nadruk op verootmoediging voor God en
ware vroomheid in leer en leven kunnen als
belangrijke aspecten van de Nadere Reformatie
aangemerkt worden. Hoewel L.J. Joosse meent dat
er wel degelijk vanuit de gereformeerde hoek pro
testgeluiden te horen waren, komt S. van Diesen
naar aanleiding van haar onderzoek tot de con
clusie dat de tegengeluiden maar heel minimaal
hebben geklonken. De slavernij en de slavenhan
del gingen volgens haar onderzoek onverminderd
door.
In dit artikel heb ik een poging gewaagd het
traktaat van dominee Georgius de Raad, die tot
voor kort slechts als één antiroomse omweg van
pleidooi beschouwd werd, als een van de schakels
van een langzame mentaliteitsverandering te
laten oplichten. Hoewel terecht gesteld kan wor
den dat er vanuit maatschappelijk en kerkelijk
verband te weinig verzet tegen het onmetelijke
onrecht ten opzichte van de gekleurde medemens
ten gevolge van slavernij en slavenhandel
Georgius de Raad en de slavenhandel
25
