UROM
YUMOMEIM
At&LCHUfcH
Zeeland tussen 1850 en 2014 in kort bestek.
Grote lijnen en kritische overwegingen
VOOQ'M
MILUWWALCHLRLH YRAACT uwstlun
■hfcT-'-
A-
Jan Zwemer
Veel Zeeuwen leerden in de jaren zestig en zeven
tig van de afgelopen eeuw eikaars woonomgeving
- en daarmee ook een beetje elkaar - kennen door
op zaterdagmiddag een stukje met de auto te gaan
rijden. Vaak ging het dan naar een van de vele
'overkanten' die onze provincie rijk is; terecht wees
Aad de Klerk er onlangs op dat Zeeland gekarakte
riseerd kan worden als het - of een - land van
overkanten.' Bevelanders reden naar Walcheren of
naar Schouwen. Schouwen-Duivelanders en men
sen uit Walcheren reden naar de Bevelanden. De
welvaartsgolf had auto's gebracht en de vrije
zaterdagmiddag, de Deltadammen en de Zeeland-
brug zorgden voor de infrastructuur.
In de jaren veertig was daar een eerdere onder
linge kennismakingsgolf aan voorafgegaan: met de
evacuaties tijdens de oorlog en 'mee 't waeter'. In
1953, met de Ramp, werd dat voor delen van de
provincie nog eens overgedaan. Later volgden de
effecten van de bouw van de stormvloedkering en
de dam tussen Tholen en Zuid-Beveland. Weer een
golf van wederzijds bezoek. Je kon op de fiets van
de Kop van Schouwen naar Walcheren en
andersom. Ten slotte werd de onderlinge kennis
making van de Zeeuwen voltooid toen Omroep
Zeeland in 1990 ging uitzenden. Door reportages
ter plekke en door programma's waarin gebeld kon
worden, leerden wij dat er overal mensen waren
zoals wijzelf - hooguit met een lichtelijk andere
tongval, maar duidelijk Zeeuws: Stien de Bree,
meneer Vermeulen, Eric Vervaet. Toen de Wester-
scheldetunnel in 2003 de verbinding tussen de
oevers van het gelijknamige water verbeterde, ken
den wij elkaar dus al.2
De dimensie 'plaats'
Wanneer we terugblikken op de geschiedenis, met
behulp van de vier delen van Geschiedenis van
Zeeland, zien we dat de locatie van de grootste en
economisch leidende nederzetting in Zeeland in
de loop der eeuwen steeds zowat om en om aan
een van de twee zijden van de (Wester-)Schelde
lag.
In de Romeinse tijd: Aardenburg.
-
Voor een bevrijd Europa een verdronken Walcheren, 1946.
Kleurenlithografie van Senefelder naar ontwerp van A.
Wagensfeld. Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia
Illustrata, 111-435.
In de vroege middeleeuwen: Domburg dan wel
Walichrum.
In de hoge middeleeuwen: Middelburg.
In de late middeleeuwen: Sluis.
In de Nieuwe Tijd: Middelburg.
Nu, in 2014, is Terneuzen de grootste
gemeente van Zeeland.
Kortom, de belangrijkste plaats van Zeeland
lag afwisselend in het huidige Zeeuws-Vlaande-
ren en in Midden-Zeeland. In de meeste gevallen
had dat te maken met de ligging aan vaarwater.
Tegelijkertijd verschoof het zwaartepunt in de
bevolking van Zeeland vanaf de vroegste tijden
geleidelijk van west naar oost, en dat deed het
56
Grote lijnen, kritische overwegingen
