bracht meer op en dat was dus voordelig voor de
kleine teler. Voor de grote telers hoefde dit niet;
zij kregen toch al een goede prijs en bij verkoop
buiten de veiling om hoefden ze de veiling'provi-
sie (4 a 5 procent) niet te betalen.
Bij de aanvang van de Eerste Wereldoorlog
waren er veilingen in Goes, Middelburg en Vlis-
singen. Door de veildwang ontstonden er veilin
gen te Kapelle-Biezelinge, Krabbendijke, Tholen.
Schouwen-Duiveland en Kruiningen. Later, in
1929, werd er in Terneuzen ook een veiling opge
richt. De geschiedenis van al deze veilingen
wordt in het boek gedetailleerd beschreven; een
goudmijntje voor de liefhebbers van de geschie
denis van de land- en tuinbouw in deze provin
cie.
Het tweede deel van het boek gaat over de
fusies. Als het fruit meer opbrengt als er grotere
partijen gevormd kunnen worden, goed gesor
teerd, dan kunnen nog betere prijzen tot stand
komen als er nog grotere partijen gevormd kun
nen worden door samenvoeging van veel kleine
partijen. De inkopers, supermarkten bijvoorbeeld,
wilden echt heel grote uniforme partijen. Dat
maakt denken over fusies noodzakelijk. Er was
weliswaar al het nodige overleg en er werd op
veel terreinen samengewerkt, maar dat was niet
voldoende. Concentratie van het aanbod om tot
een betere prijsvorming te geraken was noodza
kelijk, maar dit had "alleen kans van slagen als
het plaats vindt in een rustige sfeer, begeleid door
zakelijke inzichten", zei de Kapelse voorzitter, de
legendarische landbouwvoorman P.J.J. Dekker in
1964. De besturen van Middelburg, Goes,
Kapelle-Biezelinge en Krabbendijke wilden ver
der. Dus, een commissie en twee jaar later een
rapport. Er werd veel vergaderd en uiteindelijk
ging de fusie niet door. En de grote fruitteeltcrisis
begon en de prijzen kelderden. Boomgaarden
werden gerooid en bedrijven stopten. Terneuzen
en Fijnaart werden bij de discussie betrokken, een
tweede commissie. Weer lukte het niet. In 1972
gingen Goes en Krabbendijke vrij plotseling
samen verder via een topcoöperatie. Kapelle
wilde ook wel mee gaan doen, en toen toch maar
weer niet. Zoals het in het boek staat: "Hoewel
men van de economische noodzaak tot samen
werking overtuigd was, lagen de geschilpunten
meer op het emotionele vlak." Topambtenaar Slis
van het ministerie van Landbouw ging zich
ermee bemoeien en ook hij concludeerde: "Ik heb
n.1. de indruk dat de wezenlijke bereidheid
om tot een effectieve samenwerking te komen, in
uw midden in beperkte mate aanwezig is." Er was
bij een fusie subsidie mogelijk en Slis trok aan de
gouden koorden. Ook het bestuur van de ZLM
ging bemiddelen Uiteindelijk, in 1974, werd er
weer in de leden vergaderingen gestemd. Goes,
Kapelle, Terneuzi u voor, nu was Krabbendijke
tegen. Om moedeloos van te worden. In arren
moede gingen nu Kapelle en Terneuzen maar ver
der in een topcoöueratie, zoals die eerder ook in
Goes-Krabbendijke gevormd was.
In 1978 werd er opnieuw een nota opgesteld
en eindelijk, mede door de economische situatie,
lukte het de vier veilingverenigingen tot een
positief besluit te iaten komen. Per 1 januari
1979, vijftien jaa na de eerste plannen, ging de
Coöperatieve Vereniging Centrale tuinbouwvei
ling Zeeland B.A. van start. Toen er begonnen
werd met de uitwerking ontstonden er opnieuw
problemen. Goes en Krabbendijke tegenover
Kapelle en/of Terneuzen. Want, bijvoorbeeld,
waar komt de nieuwbouw en hoe wordt met de
restant-boekwaarden omgegaan?
De integratie schoot dus niet erg op. Nu werd
topambtenaar Tacken van het ministerie ingezet,
die een studie liel maken door het Landbouw Eco
nomisch Instituui. En eindelijk viel, na 21 jaar, in
juli 1985 het besluit in alle vier de verenigingen:
volledige fusie. De Coöperatieve Tuinbouwveiling
Zeeland was een feit. Maar, vijfjaar later kwam
de veiling Zuid-Holland-Zuid langs en in 1990
was er al weer een fusie. En in 1996 stemden de
leden van deze grote veiling Holland-Zeeland
opnieuw en ging deze veiling op in de Verenigde
Tuinbouwveiling Nederland, The Greenery. En die
valt nu uit elkaar.
Jan de Jonge heeft kans gezien al deze
besprekingen, vergaderingen niet alleen uitvoerig
76
Boekbesprekingen
