Ruud Paesie, Geschiedenis van de MCC. Opkomst,
bloei en ondergang, Walburg Pers, Zutphen 2014.
208 pp., foto's, ill., krt. ISBN 978-90-5730-931-1.
29,95
Tijdens het symposium voor de herdenking van
de afschaffing van de slavenhandel in juni van
dit jaar, presenteerde Ruud Paesie zijn boek
Geschiedenis van de MCC. Commissaris van de
Koning Han Polman mocht het eerste exemplaar
in ontvangst nemen. Hiermee rondde Paesie zijn
onderzoek naar de Middelburgse Commercie
Compagnie af. Een onderzoek dat niet over een
nacht ijs ging. Een overzichtswerk, waarbij het
archief ouderwets op z'n kop werd gezet. Dit laat
ste is Ruud Paesie wel toevertrouwd, of beter
gezegd het is zijn handelsmerk. Een studie op
basis van alleen literatuur is aan hem niet
besteed. Gelukkig maar, anders zijn binnenkort
de literatuurhistorici onder ons ook uitgeschre
ven.
De kracht van dit boek is dat het grotendeels
niet over de slavenhandel gaat, en daarmee is al
veel gezegd.
Deze publicatie vormt samen met de ook bij
Walburg Pers, maar dan wat langer geleden, uit
gegeven boeken Geschiedenis van de VOC en
Geschiedenis van de WIC een soort trilogie. De
boeken over de VOC en WIC zijn respectievelijk
geschreven door de Leidse professoren in de
maritieme geschiedenis Femme Gaastra en Henk
den Heijer. Ruud Paesie bevindt zich dus in goed
gezelschap, sterker, hij 'stamt' uit dezelfde school.
Bij de genoemde herdenking lag het verschij
nen van een monografie over de MCC voor de
hand. Het grotendeels bewaard gebleven archief
van de MCC bevat immers heel veel gegevens
over de slavenhandel en is daarmee uniek in zijn
soort. Het door het Zeeuws Archief beheerde
archief is zelfs opgenomen in het Memory of the
World Register van de Unesco. De Middelburgse
gemeentearchivaris en rijksarchivaris W.S. Unger
beschreef het archief en publiceerde over de sla
venhandel in het Economisch Historisch Jaarboek
(deel 28, 1958-1960) een artikel dat nu nog steeds
hout snijdt. Daarna was het lange tijd stil rondom
de MCC. In de jaren tachtig pakte Laurens Pries
ter de MCC en de slavenhandel weer op, gevolgd
door de universiteiten van Leiden en Gent, die
veel studenten loslieten op het thema slavenhan
del en de MCC. De laatste tijd stort ook University
College Roosevelt zich op dit thema.
Landelijk verschenen er genoeg boeken over
de slavenhandel, Zeeuws breed weinig. Docto
raal- en masterscripties bereiken nu eenmaal niet
het grote publiek. Maar het archief van de MCC
bevat meer, en dat laat Paesie zien. In eerste
instantie richtte het bedrijf zich op de goederen
handel. Vanwege het octrooi van de West-Indi
sche Compagnie reedde het schepen uit binnen
Europa, maar reizen naar West-Afrika en West-
Indië stonden ook op de rol. Ook begaf de MCC
zich op het pad van de walvis- en kaapvaart. Een
bijzondere eend in de bijt is de risicovolle Zuid-
zee-expeditie naar de westkust van Zuid-Ame-
rika in de jaren 1724-1727. Over deze expeditie
schreef/bezorgde Paesie het boek Voor zilver en
Zeeuws belang, deel 111 in de reeks Werken van
de Linschoten Vereeniging, met hierin opgeno
men het reisverslag van onderstuurman Hubregt
Kempe. Deze reis liep uit op een debacle. Na 1730
mochten ook particulieren (slaven)handel drijven
op West-Afrika, mits er recognitiegeld aan de
WIC werd betaald. Over deze achttiende-eeuwse
zaken zijn we al aardig geïnformeerd. Zo schreef
C. Reinders Folmer-van Prooijen een proefschrift
over de MCC met de titel Van goederenhandel
naar slavenhandel (Middelburg 2000) waarin de
periode 1720-1755 aan bod komt, en Ruud Paesie
zelf promoveerde in 2009 op het thema van de
illegale goederen- en slavenhandel tijdens het
handelsmonopolie van de West-Indische Compag
nie (1700-1734).
Paesie's nieuweling bestaat uit twee delen.
Deel 1 gaat over de MCC als handelsmaatschappij
in de achttiende eeuw. Deel 2 gaat over de
scheepsbouw, de voornaamste bezigheid van de
MCC in de negentiende eeuw. Over deze laatste
periode was tot nu toe weinig bekend. De negen
tiende eeuw is sowieso stiefmoederlijk bedeeld als
Boekbesprekingen
155
