-"-ryvT-
vakorganis/
nt NEOERLAfiË^
manier van omgaan met tarieven uit. "Onderling
overleg tusschen werkgever en werknemer is
eigenlijk het beste", luidde de algemene visie van
het ZLM-bestuur ten aanzien van het aangeno
men werk. In elk geval op Noord-Beveland was
dat tot dat moment werkelijkheid geweest: de
den door arbeiders te ontslaan, terwijl andere de
nieuw vastgestelde lonen niet betaalden. De cao
moest algemeen verbindend verklaard worden -
iets wat de bonden volgens krantenberichten in
april ook al van plan waren aan de rijksbemidde
laars te vragen maar wat blijkbaar niet gebeurd
Propaganda voor de Landarbeidersbond van het socialistische NVV, jaren dertig. Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank, recordnr. 47589.
boeren weigerden er steevast om met meer dan
één arbeider te onderhandelen over de stuklonen,
een strategie om de werkkrachten die zich aanbo
den tegen elkaar te kunnen uitspelen. Op dat
eiland was een collectief contract over tarieven
dan ook extra moeilijk verteerbaar en de Noord-
Bevelandse landbouwers stelden erg lage tarieven
voor. De arbeidersbonden suggereerden vrijwil
lige arbitrage.20
Over de concrete naleving van de cao is wei
nig bekend, maar er waren wel problemen mee.
Eind juni 1941 vroeg de NCLB immers aan de
werkgeversbesturen hun leden dringend te ver
zoeken de cao na te leven. Het bericht van
Kretschmar aan zijn superieur in Den Haag, de
Generalkommissar zur besondere Verwaltung
Hellwig, is mogelijk vooral een echo van zijn eer
dere poging zich in de kijker te spelen en zich ten
aanzien van arbeidskwesties belangrijk voor te
doen. De Referent meldde op 30 mei dat individu
ele Zeeuwse boeren op de nieuwe cao's reageer-
was. In Zeeland waren zo'n duizend boeren bij
geen enkele organisatie aangesloten en de door
Kretschmar bedoelde gevallen zullen zich vooral
bij hen hebben voorgedaan. In de correspondentie
van de ZLM kwamen tot half augustus slechts
twee, mogelijk drie namen van landbouwers (op
Zuid-Beveland) voor die in april ten onrechte nog
het loon van het vorige contractjaar hadden uit
betaald.21
Pas half augustus, dus rijkelijk laat, vroeg de
ZLM het College van Rijksbemiddelaars om de
cao voor alle hoeren in Zeeland geldig te verkla
ren. Het feit dat zij dat deed met het argument dat
de situatie van het moment de georganiseerde
werkgevers "moeilijkheden en onbillijkheden"
bezorgde, geeft wel aan dat er nog heel wat land
arbeiders onder het contract werkten bij ongeor
ganiseerden. De melding van Kretschmar van
enkele maanden eerder was dus niet helemaal uit
de lucht gegrepen. Ook bij de CBTB was half
augustus een (niet bewaarde) brief binnengeko-
Landbouw-cao 1 941
23
