tie zorgde voor schaalvergroting met meer Neder
landse invloed en minder vanuit België. Jeanine
Dekker uit Middelburg legt uit hoe de top-down
verhouding van Staats-Vlaanderen veranderde in
een bottom-up aan de hand van de benoeming
van de burgemeesters. Meer en meer werden die
in de streek zelf gerekruteerd. Doordat ze meer
zeggenschap kregen op provinciaal niveau raakte
men meer georiënteerd op het noorden. In de eco
nomische sector bleef de oriëntatie sterk op
Vlaanderen gericht. Piet van Cruyningen laat
zien dat een belangrijk gedeelte van de arbeiders
uit Vlaanderen afkomstig was. De gevolgen in
oost en west waren heel verschillend. Een open
grens was van groot belang voor de handel.
Investeringen en industrievestiging waren aan
vankelijk een Vlaamse aangelegenheid, zoals
Willem van den Broeke uit Middelburg laat zien.
De komst van de vrachtwagen stimuleerde de
afzet naar het noorden. Dat aan een grens ook
grof geld kon worden verdiend, toont de bijdrage
van André Bauwens uit Aardenburg over de
smokkel. Het onderzoek van de Vlaamse Veroni-
que De Tier naar taalkundige banden laat zien dat
de Zeeuws-Vlaamse dialecten historisch gezien
midden in het zuidwestelijke dialectgebied lagen.
De taaibanden met Vlaanderen werden minder
naarmate de standaardtaal meer in zwang kwam
onder invloed van scholing etc. Lo van Driel geeft
tal van voorbeelden van wederzijds contact. Cul
tureel bleven de contacten intensief maar op poli
tiek gebied groeiden de regio en Vlaanderen ver
der uit elkaar. Periodiek staken annexatie
sentimenten de kop op. Daarnaast waren het
vooral religieuze verhoudingen die spanning
opriepen. Uit Oost-Zeeuws-Vlaanderen behande
len Jan de Kort en Willy Verschraegen de katho
lieke en Piet de Blaeij de protestantse incorpora
tie. Lang voelden beide geloofsrichtingen zich
door de ander bedreigd. Pas na de Tweede Wereld
oorlog, toen ook de ontkerkelijking op gang
kwam, vond toenadering plaats. De Limburger Ad
Knotter beschrijft hoe nationale grenzen steeds
meer mentale grenzen worden in Limburg. Niet
iedereen is even sterk verbonden met een regio.
Dit is ook in Zeeuws-Vlaanderen zichtbaar: men
richtte zich misschien nog eerder op Nederland
dan op Zeeland. Is het dan nog steeds meer een
Staats-Vlaanderen dan een Zeeuws-Vlaanderen?
Mare Buise
Han van Bree (red.), Het aanzien van 2014.
Twaalf maanden wereldnieuws in beeld, Spectrum,
Houten/Antwerpen 2015. 192 pp., ISBN 978-90-
00341-115. 19,99
In de provincie Zeeland gebeurde in 2014 niets
van belang. Althans volgens de samenstellers van
Het aanzien van 2014, de nieuwste editie van een
bekend jaarboek met foto's en korte teksten dat al
sinds 1962 verschijnt. Hoewel, bij nadere lezing is
toch nog een sprankje Zeeland te ontdekken.
Sinds enkele jaren besteedt de serie in heel korte
tekstblokjes onder aan de pagina's aandacht aan
kennelijk minder belangrijke gebeurtenissen. Op
pagina 161 staat het volgende: "12.11. Volgens
Raad van State moet de Hedwigepolder volgens
afspraak onder water worden gezet."
Toch nog maar even verder zoeken, naar
zaken die Zeeuwen raken. De eerste treffer staat
op pagina 78, ook alweer in zo'n mini-tekst-
blokje: "28.05. Staking bij Philip Morris om soci
aal plan bij sluitende sigarettenfabrikant te ver
beteren." Dat die fabriek in Bergen op Zoom staat
en dat er honderden Zeeuwen werken staat er dan
weer niet bij. (En bij alle sociaal-economische
berichten is nergens te lezen dat Zeeland het
laagste werkloosheidspercentage heeft van alle
Nederlandse provincies. Maar dat terzijde.)
Ten slotte naar de rubriek 'overleden'. Kennelijk is
in 2014 geen prominente Zeeuw gestorven, wat
op zich een vreugdevolle constatering is. Met een
beetje goede wil kunnen we in deze rubriek een
vage verbinding met Zeeland leggen. Op 26 juni
overleed op 49-jarige leeftijd Nina Hoekman,
meervoudig Nederlands damkampioene. Haar
laatste titel behaalde zij - al doodziek - in Zoute-
lande op Walcheren.
Boekbesprekingen
45
