voor gekozen om geen noten op te nemen. Voor
de genoemde schepen van de MCC is het wel dui
delijk, maar uit welke archieven komen de docu
menten van andere schepen? Naast gegevens van
MCC-schepen gebruikt Ad Tramper toch een jour
naal van een Vlissingse slavenhandelaar, onlangs
opgedoken in de Prize Papers in The National
Archives in Londen. Aardig is dat het in het boek
voorkomende MCC-schip Aurora later door de
Engelsen is gekaapt en de scheepspapieren daar
van nu ook in het archief in Londen liggen.
Geslaagd is het in bredere context plaatsen van
de literatuur in de vorm van een beredeneerd
bibliografisch overzicht. De afsluitende lijst
woorden en begrippen had wat uitgebreider
gekund (zo ontbreken bijvoorbeeld cargazoen en
armazoen
Het boek heeft een mooie, rustige omslag. Als
er kritiek is op de uitvoering, dan is dat op de
illustraties die helaas zwart-wit zijn. Maar ja,
voor een klein bedrag heb je wel een mooi inzicht
gekregen in het hoe en wat van de handel in sla
ven. Ik heb nog wel meer opmerkingen over het
beeldmateriaal. Waarom prenten van Vlissingen
en Elmina uit het Rijksmuseum als er zoveel
moois in de Zelandia Illustrata en in het gemeen
tearchief Vlissingen zit? En waarom zoveel
afbeeldingen uit het album van Jan Brandes, die
veelal niet eens echt ter zake doen? Dan had ik er
liever wat meer in lijn met de titel gezien als het
over Zeeuwse slavenschepen gaat. Voor mooie
afbeeldingen moetje dan maar in een ander boek
kijken. Deze opmerkingen ten spijt (die kunnen
dienen als verbeteringen voor een volgende print-
on-demand) is het boek zijn uitgave meer dan
waard. Het boek van Ad Tramper moetje kopen
als mooie en vlot leesbare inleiding op de dage
lijkse praktijk van de slavenhandel, dan leer je
veel over hoe het er op een Zeeuws slavenschip
werkelijk aan toe ging, en ben je zeker niet mis
kocht.
Erik van der Doe
Peter van Druenen, Vissers, Kapers, Arbeiders. Vlis
singen 700 jaar stadsrechten, Stichting Historische
Publicaties Scheide-estuarium, Vlissingen 2015.
1.104 pp., foto's, illustraties, kaarten. ISBN 978-
90-822048-0-3. 39,-
Een boek van meer dan duizend pagina's! Wie
leest tegenwoordig nog zoiets? Ik moest dan ook
even slikken toen ik Vissers, Kapers, Arbeiders
voor het eerst in handen kreeg. Zou iemand zich
hier doorheen kunnen worstelen? Ik kan de lezer
in dat opzicht onmiddellijk geruststellen, het
lezen bleek allesbehalve een beproeving. Integen
deel zelfs, het fraai vormgegeven en rijk geïllus
treerde boek, verschenen ter gelegenheid van het
zevenhonderdjarig bestaan van de stad Vlissin
gen, leest als een roman en verveelt geen
moment. Niet alleen slaagt Van Druenen erin de
belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen
die zich in het rijke verleden van Vlissingen heb
ben voorgedaan boeiend te beschrijven, door ze
in een (inter)nationaal perspectief te plaatsen
komt hij ook met verklaringen voor deze ontwik
kelingen. Wellicht is de duidelijke structuur van
het verhaal het gevolg van de door hem gekozen
en in bijlage IV toegelichte onderzoeksmethode.
Deze is gebaseerd op de aan de Duitse socioloog
Max Weber ontleende ideaaltypische benadering.
Een ideaaltype vertegenwoordigt een groeimodel
met een begin- en eindpunt. In navolging van
Weber, die voor de middeleeuwse stad de over
gang zag van een agrarische samenleving
bestaande uit boeren en krijgslieden, naar een
burgerlijke stedelijke samenleving, onderscheidt
de schrijver voor de geschiedenis van Vlissingen
drie ideaaltypen: de vissersstad, de kapersstad en
de arbeidersstad. Het voordeel van een dergelijke
aanpak is dat ze uitermate helder is. In tegenstel
ling tot de biografische methode, waarbij alle
namen en jaartallen op een rij worden gezet en
waardoor de lezer maar al te vaak op een wirwar
van feiten wordt getrakteerd, komen hier de grote
lijnen uit de verf en kunnen bepaalde interes
sante vragen worden gesteld. Waarom is een zo
gunstig gelegen havenstad als Vlissingen nooit
84
Boekbesprekingen