Zeeland 25.2
De biodiversiteit van het duinlandschap
in historisch-geologisch perspectief
Anton van Haperen
Wind en water geven het duinlandschap van ouds
her een dynamisch karakter. Tot voor kort zorgde
deze dynamiek ervoor dat het steeds weer werd
verjongd. Sinds het midden van de vorige eeuw is
het duinlandschap echter sterk veranderd. Waar
honderd jaar geleden nog sprake was van 'blin-
kerds' die lagen te schitteren in de zon en zo over
een afstand van meerdere kilometers zichtbaar
waren, zijn de duinen nu grotendeels vastgelegd en
is stuivend duinzand zeldzaam geworden. Onze
kustduinen zijn bij uitstek een leefgebied voor
planten en dieren van jonge successiestadia. Het
verdwijnen van stuivend duinzand en de hoge
depositie van stikstof hebben grote consequenties
voor de zo karakteristieke flora en fauna van onze
duinen. Dit artikel gaat in op het ontstaan en de
belangrijkste kenmerken van het Zeeuwse en
Nederlandse duinlandschap en op de veranderingen
die zich daarin op dit moment voordoen.
Onderdeel van een keten
De Zeeuwse duinen maken deel uit van de circa
duizend kilometer lange duinkust van het Franse
Kanaal tot aan de noordpunt van Jutland. Op
sommige plaatsen is deze keten bijna tien kilome
ter breed en op andere plaatsen niet meer dan
enkele tientallen tot honderden meters. De duinen
worden onderbroken door zeegaten, riviermon
dingen en door dijken op plaatsen waar in de
afgelopen eeuwen kusterosie heeft overheerst. De
Zeeuws-Vlaamse kust en de zeedijk bij Westka-
pelle zijn hiervan bekende voorbeelden. De dui
zend kilometer lange duinkust is geen gebied
waar zich onder invloed van het klimaat alleen
geleidelijke overgangen voordoen. De duinen
worden gekenmerkt door plotselinge overgangen,
die samenhangen met de regionale geologie en de
herkomst van het zand dat de duinen vormde.
Primaire duinvorming op het Verklikkerstrand (Schouwen). Dit landschap kan ontstaan dankzij de aanvoer van grote hoeveelheden
zand door de ebstroom vanaf zuidoostelijk gelegen stranden, waar erosie overheerst. Zie ook de figuur op pag. 62. Foto A.M.M. van
Haperen.
Biodiversiteit in de duinen
