Zeeland 25.2
en grazige pioniervegetaties overheersten. Ver
stuivingen kwamen alleen op kleine schaal voor,
omdat de duinmeiers ervoor zorgden dat groot
schalige verstuivingen werden vastgelegd. De
duinen in Zeeland en Holland werden dus op
veel plaatsen op min of meer dezelfde manier
gebruikt. Voor de eigenaren (in Zeeland in de
zeventiende en achttiende eeuw vaak de prins
van Oranje of de Staten van Zeeland) was het
verpachten van de duinen voor de konijnen
vangst een zeer aantrekkelijke gebruiksvorm die,
zeker in de zeventiende eeuw, behoorlijk veel geld
in het laatje bracht.
Deze situatie veranderde op het einde van de
zeventiende eeuw en in het begin van de acht
tiende eeuw. Konijnenwaranden gingen minder
opbrengen en tegelijkertijd veranderden ook de
opvattingen over het gebruik van woeste grond.
Onder invloed van de Verlichting werden konij
nenwaranden en konijnenvangst steeds meer
beschouwd als uitwassen van conservatieve feo
daliteit. De fysiocraten, vroege voorlopers van
het liberalisme, waren hartstochtelijke pleitbezor
gers van het ontginnen van woeste gronden voor
landbouw en bosaanleg, ook in de duinen. Deze
combinatie van sterk verminderde opbrengsten
en nieuwe sociaaleconomische en culturele
opvattingen, zorgde ervoor dat in het midden van
de achttiende eeuw vrijwel overal in de duinen
van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden de
konijnenwaranden verdwenen. Alleen op Schou
wen is men nog tot in de negentiende eeuw door
gegaan met het verpachten van de konijnen
vangst. Dat kwam omdat delen van deze duinen
toen al aan het stuiven waren en zich minder
leenden voor andere vormen van duingebruik,
zoals landbouw en bosaanleg.
De tweede periode van duingebruik loopt van
het midden van de achttiende eeuw tot het mid
den van de twintigste eeuw. In die periode wis
selden veel duingebieden van eigenaar. Op de
Zuid-Hollandse eilanden waren de Staten van
Holland onder invloed van de teruglopende
opbrengsten al in de achttiende eeuw begonnen
Grootschalige duindynamiek. Maar weinig planten zijn in staat om zich in dit landschap, waar dynamiek overheerst, te handhaven.
In de duinen van Schouwen en Walcheren kreeg dit landschap in de negentiende eeuw de overhand toen het door de voorlopers van
de Dienst der Domeinen aan zijn lot werd overgelaten. Foto A.M.M. van Haperen.
Biodiversiteit in de duinen
