Zeeland 25.2
dems. De ruime beschikbaarheid van deze voe
dingsstoffen voor de planten heeft ervoor gezorgd
dat het duinlandschap in de afgelopen decennia
helemaal is dichtgegroeid (Kooijman e.a., 2010).
De duinen als hot spot van biodiversiteit
Het duinlandschap is een belangrijk refugium
voor planten en dieren. Veel planten en dieren die
nu kenmerkend zijn voor het duinlandschap,
kwamen korter of langer geleden ook buiten de
duinen voor in Nederland en West-Europa. Het
gaat daarbij om licht- en warmteminnende soor
ten die zich na de ijstijden relatief snel over het
nog grotendeels onbeboste Europa hebben kun
nen verspreiden. In de daaropvolgende millennia
hebben deze soorten in het binnenland op veel
plekken plaats moeten maken voor planten en
dieren van bossen en struikgewas. Een aantal
van hen heeft zich weten aan te passen en over
leefde in traditionele agrarische cultuurland
schappen. Met name in de laatste halve eeuw zijn
veel soorten ook daar alsnog verdwenen. Het
duinlandschap is daarmee de enige plek waar zij
zich langdurig hebben kunnen handhaven. Dat
heeft te maken met het dynamische karakter van
het duinlandschap, waar erosie en sedimentatie
door de zee samen met verstuiving door de wind
zorgden voor een voortdurende verjonging van
het duinlandschap. Plantensoorten als de duin
doorn, het zonneroosje, de duinruit, het zandvi-
ooltje en vele andere hadden lang geleden een
veel bredere verspreiding, maar zijn op de meeste
landinwaarts gelegen plekken verdwenen en heb
ben zich alleen in het duinlandschap kunnen
handhaven. Iets dergelijks geldt ook voor veel
insecten, voor reptielen als de zandhagedis en de
levendbarende hagedis en voor vogels als de
tapuit en de grauwe klauwier. Veel van deze soor
ten gaan echter thans ook in het duinlandschap
sterk achteruit of zijn er zelfs verdwenen.
Tot slot
Gelukkig zijn er ook initiatieven om de biodiver
siteit van het duinlandschap een impuls te geven
Gefixeerd duinlandschap in de omgeving van de boswachterij Westerschouwen. Paarden houden de grasmat kort, maar desondanks
ontbreekt stuivend zand. Konijnen kunnen zich in dit landschap maar moeilijk vestigen en handhaven. Foto A.M.M. van Haperen.
Biodiversiteit in de duinen
67
