Dat behandeld zijnde gaan we op bladzijde 87
echt aan het werk.
Vanaf dit punt wordt uitvoerig verslag gedaan
van het werk en de ontwikkelingen die zich in
het water- en natuurbeleid in de Delta hebben
voorgedaan. Daarbij besteedt de auteur alle aan
dacht aan het naar voren brengen van zijn eigen
ideeën en opinies. Henk Saeijs was van nature
een spraakzaam man en nam geen blad voor de
mond. En bescheidenheid was niet een van zijn
meest opvallende deugden.
De introductie van de bioloog in het Rijkswa-
terstaatmilieu ging niet zonder slag of stoot.
Saeijs heeft zich moeten invechten in dit bolwerk
van technici, ondanks de steun die hij ontving
van zijn eerste chef Herman Ferguson, die zelf
het initiatief had genomen tot de oprichting van
de afdeling Milieuonderzoek. Aan de andere zijde
waren er ook kritische geluiden van de kant van
de biologen: er was een duidelijke controverse
tussen een behoudende groep, die de bestaande
biodiversiteit wilde behouden en beschermen, en
de groep van de natuurontwikkelaars, waartoe
Saeijs zelf duidelijk behoorde. Uit het hele verdere
verhaal blijkt hoe hij een vechtersmentaliteit
heeft ontwikkeld; tegenspraak inspireerde hem.
Dat kwam ook tot uiting in de verhouding met
minister Neelie Smit-Kroes, ook iemand die graag
de confrontatie zocht. Aanvankelijk stimuleerde
zij de ambtenaar Saeijs om vrijuit zijn mening te
ventileren, maar uiteindelijk kwam het toch tot
een conflict.
Henk Saeijs is overeind gebleven. Uiteindelijk
werd hij, ook alweer als eerste niet-civiel ingeni
eur, hoofdingenieur-directeur van de Rijkswater
staat in de directie Zeeland, en ook bijzonder
hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. Zoals uit
het boek blijkt, nam het aantal onderwerpen
waarover hij zijn mening weergaf daarmee in
belangrijke mate toe, ook door de bij deze func
ties behorende internationale contacten. Zo
omvatte Saeijs' werkterrein uiteindelijk de hele
wereld: qua patet orbis, zo wijd de wereld strekt,
zoals ook het devies was van Johan Maurits van
Nassau.
Het laatste hoofdstuk van het boek is een essay,
waarin Henk Saeijs samen met co-auteur Leo Sant
bergen een toekomstvisie op het internationale
waterbeheer geeft: 'Investeren in harmoniseren'.
Henk Saeijs is dan zo'n driehonderd bladzij
den aan het woord geweest. Het verhaal is geen
geschiedschrijving. Het is een monoloog, een per
soonlijk relaas van een bevlogen mens, een oratio
pro domo, en dat is zijn goed recht. Hij laat zijn
toehoorders enigszins verbijsterd achter. Toch is
het goed dat Saeijs in staat is geweest om op deze
wijze zijn relaas te doen. Het boek biedt een schat
aan materiaal voor de geschiedschrijving, mede
door de uitvoerige documentatie (505 voetnoten).
Wat wel wordt gemist is een bibliografie van
Saeijs' geschriften, maar dan was het boek wel
licht tweemaal zo dik geworden. Of Saeijs' toe
komstvisie houdbaar blijft zal de tijd leren.
Ten slotte keren we nog even terug naar de
eerste samenwerking tussen Ferguson en Saeijs,
twee personen met verwante visies maar een vol
komen verschillende achtergrond. Saeijs vertelt:
"Ferguson had mij gevraagd een concept van een
nota kritisch door te nemen. Ik was van mening
dat die nota drastisch moest worden herschreven
en leverde diverse suggesties en aantekeningen.
Ferguson bedankte mij hartelijk. Later bleek dat
hij er vrijwel niets van had overgenomen. Wij
waren twee totaal verschillende karakters.
Daarom zijn we wellicht juist vrienden geworden.
Hij liet me soms niet aan het woord of kwam met
een eigen verhaal in reactie op mijn voorstellen.
Vervolgens sprak hij dan: Je hebt me geweldig
geholpen." Henk Saeijs werkte in feite precies zo.
Terugblikkend moeten we constateren dat ze wel
degelijk veel op elkaar leken. In visie en eigen
wijsheid gaven ze elkaar niet toe.
Henk Saeijs is op 17 november 2016 overle
den. Het boek is daarmee het sluitstuk van zijn
leven geworden. Het zal Henk veel voldoening
hebben gegeven dat hij de verschijning nog heeft
mogen meemaken.
Ad Beenhakker
Oud-hoofd afd. Groen en Ruimte, Provincie Zeeland
