met de zeilmaker met de initialen van Adriaan
Kakelaar; onder de initialen AK zijn vaag de ini
tialen CT zichtbaar. Na zijn overlijden in 1728
volgde Adriaan Kakelaar hem op als kompasma
ker voor de VOC, kamer Zeeland. Mogelijk nam
Kakelaar daarbij de winkelvoorraad of een deel
ervan over uit de boedel van Cornelis Tessing,
waardoor hij in het bezit kan zijn gekomen van
de koperplaat met de kompasroos met de zeilma
ker. De koperplaat met de gravure van de kom
pasroos is dus aangepast voor de nieuwe eige
naar.
De andere kompasroos bevat de afbeelding
van een driemaster, die gebaseerd is op een prent
van Salomon Savery, gepubliceerd tussen 1650 en
1675. Deze kompasroos zal dateren van voor
1700.
Adriaan Kakelaar/Maria de Jongh, zeil- en
kompasmaker, kompasleverancier MCC in 1735
1742/1750. Tot 1735 leverde Adriaan Kakelaar
slechts eenmaal kompassen aan de MCC. Hij was
allereerst meester-zeilmaker. Voor de VOC con
troleerde hij vanaf 1720 de kwaliteit van gele
verde zeilen.13 Aan de MCC leverde hij in de peri
ode 1721-1737 regelmatig zeilen of verzorgde hij
reparaties ervan.
Na het overlijden van Cornelis Tessing in 1728
volgde Adriaan Kakelaar hem op als kompasma
ker voor de VOC, kamer Zeeland. Na het overlij
den van Adriaan Bartels werd Kakelaar vanaf
1735 ook de vaste leverancier van kompassen aan
de MCC.
Adriaan Kakelaar overleed in januari 1742 en
werd begraven in de Oostkerk.14 Zijn weduwe
Maria de Jongh zette het bedrijf samen met haar
zoon voort. Tot en met 1750 tekende zoon Henri-
cus Kakelaar steevast de kwitanties met "per
ordre van mijn moeder". Vanaf 1750 zette Henri-
cus de zaken voort. De familie Kakelaar woonde
en werkte aan de Rotterdamsekaai.
In 1745 leverde Maria de Jongh wederom
kompassen voor de MCC, nu voor het fregat Jonge
Wilhem. De MCC voldeed de rekening op 4 febru
ari 1746. Zoon Henricus Kakelaar tekende voor
ontvangst. Ook de rekening van de weduwe van
Adriaan Kakelaar (zie afbeelding) bevatte onder
andere een peilkompas en een hangkompas met
een dubbele roos. De rekening maakt niet duide
lijk of het aan een balk werd opgehangen - hier
kan ook sprake zijn van een cardanisch opgehan
gen kompas. De specificatie in de rekening maakt
duidelijk dat de stuurmansdoos voorzag in
gereedschappen om de kompassen aan te passen
of te repareren.
Van Adriaan Kakelaar bezit het Genootschap
in totaal drie kompasrozen. Het eerste is het
exemplaar uit het planetarium met de voorstel
ling van Vrouwe Fortuin, te herleiden naar een
voorstelling uit 1600. De tweede bevat een voor
stelling van Spes als personificatie van hoop. De
derde is de hierboven onder Cornelis Tessing
genoemde kompasroos met de afbeelding van een
zeilmaker en de initialen AK over CT.
Jan Thijssen, kompas- en vlaggenmaker, kom
pasleverancier MCC in 1738. In de periode 1735
1750 werden de kompassen een enkele maal door
vlaggenmaker Jan Thijssen geleverd, om precies
te zijn voor drie equipages in 1738. Datzelfde jaar
begon hij met de verkoop van vlaggen aan de
MCC. Na zijn overlijden in februari 1746 bleef
zijn vrouw Hermina Vijff tot ver in de jaren
zeventig vlaggen leveren. Het echtpaar woonde
en werkte aan de Korendijk.15
John Urings, kompasmaker, kompasleveran
cier MCC in 1742-1743. Ook John Urings leverde
voor drie equipages kompassen aan de MCC en
wel in de jaren 1742-1743. Hij kreeg daarvoor
speciale toestemming van wet en raad in Middel
burg. Urings was geen lid van het Sint-Lucas- of
het Kramersgilde, de twee gilden die het was toe
gestaan kompassen te leveren. Hij was smid zoals
het besluit van wet en raad van 16 juni 1742 dui
delijk maakt: "Johan Urings het maaken van
compassen en andere instrumenten gepermit-
teert, zonder in eenige, dan alleen in het smeeden
gilde vrij te moeten worden."16 Aan de voor
waarde zich als vrij meester in het smidsgilde te
vestigen, heeft John Urings gezien de leveringen
aan de MCC voldaan.
John Urings en zijn echtgenote woonden aan
de Dwarskaai. Zijn rekeningen vermeldden alleen
de levering van steeds twee kompassen in "kope
ren dozen". Over zijn werk en leven zijn geen ver
dere gegevens bekend.
Adriaan de Wind, maljenier en kompasmaker.
Een leeftijdgenoot van Henricus Kakelaar was
Adriaan de Wind. Hij leverde geen kompassen of
zeilen aan de MCC, maar wel ijzerwaren. Hij was
maljenier, of ijzerkramer, en had een winkel aan
de Dwarskaai in Middelburg.
De Wind werd geboren in 1723 in Middelburg
in een doopsgezinde familie van geneesheren en
Kompasrozen
