Aanwinsten juni
G.G. Trimpe Burger-Mekking
Holland, historisch tijdschrift (2016, 3/4), is een
themanummer gewijd aan de vraag hoe de mari
tieme identiteiten van Holland tot stand kwamen
en evolueerden. M. Mostert vertelt waarom de
Angelsaksen de Friezen als archetypische zee
vaarders zagen. De rijke internationale handels
waar van de Friese zeevaarders gaf daar zeker
reden toe, maar ook het feit dat de zeelieden rond
de Noordzee elkaar goed konden verstaan kan het
succes van de Friezen verklaren. A. van der Zee
schrijft over de kaperoorlog die Holland en Zee
land tussen 1438 en 1441 uitvochten met de zes
steden van het Wendische kwartier, een oorlog
die wel beschouwd wordt als een kantelmoment
in de relatie tussen Holland en de Hanze. Holland
en Zeeland dopten hun eigen boontjes, bouwden
en financierden een eigen vloot om de handelsbe
langen te beschermen, en dat leidde tot vergroot
besef van eigen kracht: vanaf toen werd Holland
een echte maritieme natie met een maritiem zelf
bewustzijn.
Een volgend artikel is 'Een Hollandse mari
tieme identiteit als ideologische bouwsteen van
de Ware Vrijheid' door G. Rommelse. De republi
keinse Pieter de la Court schreef in 1662 een boek
- Interest van Holland, ofte gronden van Hollands
welvaren - om aan te tonen dat de republikeinse
regeervorm die Johan de Witt (1650-1672) voor
stond, beter paste bij Holland dan een monarchie,
en bij die opvatting hoorde volgens hem een
sterke oorlogsvloot. De Witt vond dat de Oranjes
in het verleden de vloot verwaarloosd hadden ten
gunste van het leger. De la Court wilde met zijn
boek aantonen dat de staande oorlogsvloot die De
Witt vanaf 1653 liet bouwen zorgde voor de vrij
heid van het land, maar hij voegde meteen een
flink stuk propaganda toe voor de republiek als
regeringsvorm.
Van H. Landheer is het artikel 'Van Turfschip
tot Tweede Wereldoorlog', over 400 jaar binnen
vaart in crisistijd. Landheers onderzoek gaat over
de vraag hoe in de afgelopen eeuwen het leger
erin slaagde zonder veel eigen middelen massa's
troepen en materieel te vervoeren. Het blijkt dat
overheden in crisistijd een beroep konden doen
op schippers en vrachtrijders. Zij werden tijdelijk
in dienst van de overheid gedwongen, en hun
schepen werden gevorderd ten behoeve van de
oorlogsinspanning, op dezelfde manier als fietsen
in de Tweede Wereldoorlog. Door de kans op
schade aan hun schepen en de slechte betaling
onttrokken de schippers zich zoveel mogelijk aan
de gedwongen dienstverlening. De vanzelfspre
kendheid van de wetgeving uit het begin van de
zeventiende eeuw was aan het eind van de acht
tiende eeuw verdwenen.
Westerheem, het tijdschrift voor de Nederlandse
archeologie (december 2016), geeft speciaal aan
dacht aan de Zeeuwse afdeling, die zestig jaar
bestaat. Er staan dan ook drie Zeeuwse bijdragen
in dit nummer. A. Willeboordse schrijft 'Bericht
over het voorgeborchte der kinderen. Kinderpot-
ten uit Sint-Anna ter Muiden en elders'. In 2007
stelde paus Benedictus XVI voor het beeld van
het voorgeborchte, bestemd voor de zielen van
ongedoopte kinderen, niet meer te gebruiken. De
zogenoemde kinderpotten, waarin doodgeboren
kinderen werden begraven, zijn op meerdere
plaatsen in Nederland en Vlaanderen aangetrof
fen. Ongedoopte kinderen mochten niet in heilige
grond begraven worden, zodat de potten dikwijls
aan de rand van een kerkhof gevonden worden.
De auteur vertelt over de vondsten, maar vooral
over het verhaal erachter: de ongeboren kinderen,
de laatmiddeleeuwse kerk, de ouders en verdere
familie, de ontdekkers van de potten in de twin
tigste eeuw en de moderne mens met zijn vragen
daarover.
Van B. Silkens en I. Mostert is het artikel
'Non-destructief onderzoek naar mottekastelen
op Walcheren. Twee case studies'. De Zeeuwse
vliedbergen zijn intrigerende elementen in het
Zeeuwse landschap. De meeste zijn in de loop van
de tijd verdwenen. De auteurs behandelen twee
recente onderzoeken: aan de Bieweg in Zanddijk
en aan de Zwanenburgseweg in Oostkapelle. De
casestudy's van beide plaatsen laten zien dat door
een combinatie van data en veldonderzoek een
redelijk helder beeld van de ligging, omvang en
72 Aanwinsten
