i
achttiende-eeuwse bronnen leverden de namen
op van tien kompasmakers uit Middelburg. Daar
onder zijn vier van de vijf leveranciers van de
kompasrozen uit het bezit van het Genootschap.
Een zo chronologisch mogelijk overzicht van alle
gevonden leveranciers ziet er als volgt uit.
Kompasroos met Vrouwe Fortuna als centrale voorstelling en
het opschrift "Tot Middelburch by Ioos Anthonissen". Zeeuws
Archief (ZA), Zeeuws Genootschap (ZG), Zelandia Illustrata
ZI), III-1046-1.
1. Joos Anthonissen - 1 kompasroos in bezit
KZGW
2. Adriaan Bartels (overl. 1734)
3. Cornelis Tessing (overl. 1728) - 2 kompasrozen
in bezit KZGW*
4. Adriaan Kakelaar (overl. 1742) - 3 kompas
rozen in bezit KZGW*
5. Jan Thijssen
6. John Urings
7. Adriaan de Wind (1723-1766) - 4 kompasrozen
in bezit KZGW
8. Henricus Kakelaar (overl. 1786) - 1 kompasroos
in bezit KZGW
9. Cornelis Vlijberge (overl. 1815)
10. Johannes Le Coq (overl. 1825)
De decoratie van de kompasrozen
Zeven van de tien kompasrozen in het bezit van
het Zeeuws Genootschap bevatten decoraties die
veel ouder zijn dan de kompasmakers. Dat bete
kent dat de koperplaten met de gravures van de
kompasrozen meer dan één eigenaar hebben
gehad en soms wel honderd jaar in gebruik
waren.
De decoraties bestaan enerzijds uit mytholo
gische figuren en anderzijds uit schepen en een
zeilmaker. De windstreken worden nogal eens
verbeeld door (wind) blazende gezichten.
Vrouwe Fortuna. Gravure door Zacharias Dolendo naar Jacob
de Gheyn II, 1586-1597, 23 x 15,7 cm. Hollstein Dutch 68, New
Hollstein Dutch 114-1(2). Rijksmuseum, RP-P-1891-A-16220.
Alle kompasrozen bevatten de naam of de ini
tialen van de kompasmaker, diens woonplaats of
het gewest. Sommige rozen hebben dubbele gra-
dencirkels en konden dus worden verkleind.
Hierna volgen, zoveel mogelijk in chronologi
sche volgorde, de beschrijvingen van de kompas
rozen van het KZGW.
Vrouwe Fortuna - kompasmaker Joos Antho-
nissen. Mogelijk de oudste kompasroos is een
roos met het opschrift "Tot Middelburch by Ioos
Anthonissen". De doorsnede van de roos is 15,4
cm. Vier van de windstreken bevatten een wij
zende hand, de overige drie verbeelden blazende
De kompasroos met zowel de initialen van Cornelis Tessing
als Adriaan Kakelaar is hier dubbel geteld.
Kompasrozen
