onder de loep genomen, omdat dit het vertrek
punt vormt voor de latere rechtskwesties.
Ontstaan, bloei en verdeling van Frisia, 5e-12e
eeuw heeft als uitgangspunt het 'Friese' Rijk, dat
na het vertrek van de Romeinen in het kustgebied
is ontstaan en dat na zijn verovering door de
Franken nog als deelrijk en in andere vormen
heeft voortbestaan. De grenskwesties in de Delta
in opvolgende delingen en samenvoegingen van
het Frankische Rijk worden gevolgd evenals de
invloed van de Noormannen, de vroegste ontwik
keling van het graafschap Vlaanderen en de rol
van de 'Friese' graven. Voorlopig sluitstuk is de
machtsdeling in Zeeland Bewestenschelde tussen
Vlaanderen en het graafschap Holland-Zeeland,
een van de erfgenamen van het oude 'Friese' Rijk.
Dit vormt het vertrekpunt voor De strijd om
Zeeland Bewestenschelde, 1100-1329-1568 met
als thema: van feodale uitwas tot personele unie.
De Vlaamse graaf probeerde er zoveel mogelijk
macht en invloed te behouden of terug te krijgen.
De graaf van Holland deed alle moeite de volle
dige soevereiniteit en zeggenschap over de eilan
den te verweven. Het verhaal kent veel onver
wachte wendingen en in de strijd om de
zeggenschap over de Scheldetakken was het een
beslissende ontwikkeling. Nadat de strijd om de
soevereiniteit voorgoed waren beslist, is er aan
dacht voor de hooflijnen van de geschiedenis van
de handels- en scheepvaartregelingen tot aan de
tachtigjarige Oorlog. Voor de overzichtelijkheid is
dit hoofdstuk verdeeld in een vijftal perioden.
Hoofdstuk 4 behandelt de Onderhandelingen
over het Schelderegime tijdens de Tachtigjarige
oorlog, 1568-1648 met als thema: perceptie en
realiteit. Hierin komt uitgebreid de mythe
omtrent de 'gesloten Schelde' aan bod. Tevens
wordt de totaal nieuwe situatie in de Nederlanden
geschetst zoals die ontstond door de Tachtigjarige
Oorlog. Het gaat om de oorsprong, het doel, de
economische en juridische grondslag en de feite
lijke uitwerking van het 'Zeeuwse Scheldemono-
polie'.
Alhoewel ze hier zijdelings mee in verband
staan, worden voor de overzichtelijkheid de
kwestie van de Antwerpse achterlandverbindin
gen alsmede de 16e- tot 18e-eeuwse projecten om
de Schelde door kanalen met de Maas en de Rijn
te verbinden, apart behandeld in hoofdstuk 5.
In Greep op het grensland 17e-18e eeuw staat
de verhouding centraal tussen de onafhankelijke
Republiek en de Zuidelijke Nederlanden die deel
bleven uitmaken van eerst het Spaanse Rijk en
later het Oostenrijkse Rijk. Drie kwesties worden
er uit gelicht: de Staatse Barrière aan de Franse
grens van de Zuidelijke Nederlanden, de kwestie
Maastricht en de macht over de Beneden-Schelde.
Op het eind wordt het boek aan de hand van
de eerder genoemde drie thema's samengevat en
worden de eindconclusies gepresenteerd. Het is
zeker de moeite waard daar deelgenoot van te
worden. Kortom, een ietwat eigenzinnig maar
goed leesbaar verhaal dat een nieuwe visie biedt
op de Belgische-Nederlandse kwesties.
Marc Buise
Oud-gezagvoerder koopvaardij en gids in het Verdronken Land
van Saeftinghe
116
B o e k b espreki n g e
