opnieuw te verhouden tot de wijze waarop in
Nederland het verleden vorm krijgt en besproken
wordt.
Noten
1 Zie Marsman (1979): 'Holland', p. 86, 'Landschap', p. 104,
'Polderland', p. 105. 'Herinnering aan Holland' staat op p.
106.
2 Zie ook Den Hartog Jager (2008).
3 Silverman (1996: 22-37).
4 Van Dis (2014); ik wijs in het bijzonder op p. 21-39. Alle
komende citaten op p.24 - 28. De roman is bekroond
met de Libris Literatuur Prijs 2015.
5 Zie Meijer (1996: 56-59). Dat deze cultuurbeelden
tevens een ideologische of politieke lading kennen volgt
later.
6 Hoe nadrukkelijk dergelijke herhaalde canonieke beelden
zijn bewijst ook een eenvoudig bericht over koeien wel of
niet in de wei dat als titel draagt 'Koeien in de wei, dat
is Nederland'. Zie De Volkskrant, 18 mei 2015, p. 3. Een
ander voorbeeld, zij het van algemene aard, zijn recla
mefilmpjes waarin typisch Nederlandse producten of
diensten onder de aandacht worden gebracht. Een speci
fiek Zeeuws voorbeeld is de panoramaschildering 'Zicht
op Middelburg' ("Het blauwe uur/de jarige stad") in de
Vlissingse Machinefabriek als onderdeel van Panorama
Walcheren (www.panoramawalcheren.nl).
7 Zie eveneens De Waard (2014). Als vervolg is de vraag
interessant in hoeverre sprake is van een Zeeuwse
screen. Romans die in dit kader als onderzoeksobject
kunnen fungeren zijn Franca Treurs Dorsvloer vol con
fetti (2010), Hoor nu mijn stem (2017), Rinus Spruits De
rietdekker (2009), Een dag om aan de balk te spijkeren
(2013), Broeder, schrijftoch eens (2017), Oek de Jongs
Pier en oceaan (2012) en Chris de Stoops Dit is mijn hof
(2015).
8 Zie Pleij (2005), Truijens (2009), Goedkoop (2009) en
Mathijsen (2010).
9 Zie voor een kritische visie op de Gouden Eeuw Korsten
(2017) en Pieters (2018).
10 Ceelen Van Bergeijk (2007: 105). Ik denk hierbij
bijvoorbeeld aan Geert Mak, De engel van Amsterdam
(1992), Hoe God verdween uit Jorwerd (1996) en De eeuw
van mijn vader (1999). Zie verder Pleij (2005), Jansen van
Galen (2005) en Melching (2007).
11 'De molen bij Wijk bij Duurstede' van Jacob Isaacksz. Van
Ruisdael, ca. 1668-ca. 1670, is te zien in het Rijksmu
seum te Amsterdam; het citaat van Thomas Erdbrink is
afkomstig uit een interview voorafgaand aan zijn rol als
presentator van Zomergasten 2016 (Volkskrantmagazine,
'Onze man bij...Zomergasten', 10-9-2016, p. 34); voor
Lubachs 'The Netherlands welcomes Trump in his own
words' zie bijvoorbeeld YouTube, inmiddels meer dan 10
miljoen kijkers (20 februari 2018).
12 In het vervolg van dit artikel verwijst de afkorting Gv
naar de roman Gewassen vlees aangevuld met de desbe
treffende pagina('s). Citeer ik in de lopende tekst van dit
artikel uit de roman dan gebeurt dat in cursief.
13 Zie ook Jungmann (2017) en de tv-serie Panorama Pijbes
(2017) te bekijken via www.npo.nl (20 februari 2018).
14 Zie naast noot 4 ook Silverman (1992: 149).
15 Alle genoemde aspecten komen uitvoerig aan de orde in
mijn dissertatie (Van Doeselaar, 2017).
16 In deze zin is hij de vader van Willem Augustijn van
Donck.
17 Dat een dergelijk voorbeeld als het Bongo-voorbeeld op
politiek-ideologisch terrein inclusief de dualiteit tussen
idiopathische en heteropathische identificatie en morele
verontwaardiging aan actualiteitswaarde niets heeft
ingeboet bewijzen de steeds terugkerende Zwarte Pie
tendiscussie en Nzume (2017). Zie ook Van Linge (2017),
Donkers (2017) en beluister Bohlmeijer-Nzume (2017). Ik
wijs eveneens op de tv-documentaire Amsterdam, sporen
van suiker van Ida Does, uitgezonden op 1 juli 2017, NPO
2, zie www.npo.nl (20 februari 2018).
Bibliografie
- Gerbrand Bakker, Boven is het stil, Amsterdam, 2006.
- Lex Bohlmeijer, Anousha Nzume, 'Ras bestaat niet. Kun
nen witte mensen dat inzien?' Lex Bohlmeijer in gesprek
met Anousha Nzume, te beluisteren via een podcast op
www.decorrespondentbv.nl.
- Han Ceelen Jeroen van Bergeijk, Meer dan de feiten.
Gesprekken met auteurs van literaire non-fictie, Amster
dam/Antwerpen, 2007.
- Adriaan van Dis, Ik kom terug, Amsterdam, 2014.
- Frank van Doeselaar, Bewegend lezen. Voorstel tot een
cinematografische leeshouding, dissertatie Universiteit
Leiden, Middelburg, 2017.
- Hans Goedkoop, 'Met ons historisch besef gaat het fan
tastisch'. In: NRC-Handelsblad, 29-30 augustus, 2009.
- Hans den Hartog Jager, Dit is Nederland. In tachtig mees
terwerken, Amsterdam, 2008.
- John Jansen van Galen, 'Wat willen we niet weten over
ons verleden'. In: Historisch Nieuwsblad, 2, 2005. Ook in
te zien via www.historischnieuwsblad.nl.
- Bart Jungmann, 'Wim wijst de weg'. In: De Volkskrant,
V3, 20 maart 2017.
- Dorien van Linge, 'Online slavernijregister 'brengt slaven
weer tot leven''. In: De Volkskrant, dinsdag 25 april 2017.
94
In de kieren van het narratie'
