Proclamatie van de Koningin 1
voornamelijk omdat slechte communicatie met de
bezette gebieden rekrutering vanuit Londen vrij
wel onmogelijk maakte tijdens de bezetting.4 Ook
wilde de regering in Londen leden van het verzet
opnemen in het MG die uitsluitend vanuit de
gebieden zelf te bereiken waren.5
Tijdens de oprichting van het MG werd er ook
een nieuw wettelijke regeling van het oorlogs
recht ontworpen, waarbij de Bijzondere Staat van
Beleg zou worden uitgeroepen en de bevoegdhe
den en verantwoordelijkheden van het MG zou
den worden uiteengezet.6 Dit 'Besluit op den Bij
zondere Staat van Beleg' of BBSB was een vorm
van krijgsrecht en trad in werking op 11 septem
ber 1944 na tekening en bekendmaking door
Koningin Wilhelmina. Het BBSB werd ingevoerd
op dezelfde dag als de bevrijding van de eerste
gebieden, zodat functionarissen van het MG ter
plaatse konden zijn in deze gebieden om de
nieuwe regeling toe te lichten, om misverstanden
over en misinterpretaties van de inhoud ervan te
voorkomen.7 Bovendien had een eerdere publica
tie de veiligheid in het geding kunnen brengen,
aangezien de Duitsers dan ook kennis hadden
kunnen nemen van het besluit en hieruit dan op
hadden kunnen maken dat een bevrijdingspoging
nabij was.8
Voor het BBSB was er de 'Wet op den Staat
van Oorlog en Beleg', ook wel de Oorlogswet
1XYE HI T VADEÏITjUTD NEDG&LAVD HKKIUJST.
UK mtYHIJIHNG TS BEGOSFEN.
LaEd£enootin.
Kr hangt veel af vnn Uw runtime, wdatykn en eendrach
tig houding la da komende dagen. Werkt alien mede deztHi
een onleüflt verloop te neven. üehoorsiinnil stipt Jt hevelen
vjul het Geallieerd Oppeihevelwaarmede de Regaedan
een nader bekend ie mnken H^rHnf getroffen heeft. inlie
ten naar do hanwijzjjgeiil van Uw Nederlaninch hlillLilr
Gil»?, dat krachtens dl 5 regeling, onder Itldlng «n VrrAnt-
WOordH:l"Jkbfiil tier Tfr.Jrrlsiyische Regeering, zijn taak in
overlag me! hrt OaLILri-nte Opperbevel, vervult,
In het wtrtdwtfi, (kit U spoedig uitvoeriger bericht
kxi worden. Wil Dc U ihans rtvJn rrtedcdcelen, dat rage-
Iftlgan ti;n getroffen, geheel in ovcrcenntemming met onze
demoera iJsrhu beginselen, waarbij onmiddellijk eq tot den
rijd, dut de wetlige verhltzanoMj =Lil|en Zijn gebonden,
tijdelijks vurtegcnwoordiqmgen In staat Cn provincie en
gemeente kunnen optraden,
Ik rft mijn veranlwoortalijl» randgsvers honen jpotrll:;
wwr op vader! an Jseiieit bodem te zjjr, leneEnilé de leiding
van 'a lande zakcr. wa*r op ta nemen.
Het Kab.r.et slelt zich voor bjj terugkomst zjfq ontslag
|e vragen, waama Ik ten spoedigste opdracht Lot «imcti-
stelling van erft nkuw ministerie zal geven,
WILHELMDfA.
De Vrije Zeeuw 16 november 1944. ZB Planbureau en Biblio
theek van Zeeland, krantenbank.
genoemd, van 1899. De Oorlogswet werd vervan
gen door het BBSB omdat de wet zich niet meer
leende voor de verregaande omstandigheden van
1944.9 In de nieuwe regeling moesten de compe
tenties van het MG duidelijker gedefinieerd wor
den omdat dat een grotere rol zou gaan spelen,
maar ook door de grote mate van oorlogsschade
moesten aan het MG meer verantwoordelijkheden
toegekend worden. De Oorlogswet rekende bij
voorbeeld nog op goedlopende overheidsdiensten
waarmee het MG kon samenwerken en hiervan
was geen sprake meer tijdens en na de Tweede
Wereldoorlog aangezien een groot deel van de
ambtenaren door de Duitsers was vervangen.
Deze ambtenaren zouden gearresteerd worden
voor samenwerking met de Duitsers, waardoor
het MG de functies van deze personen ook zou
moeten overnemen, welke bevoegdheid het MG
werd toegekend in het BBSB.10 Mede door invoe
ring van de BBSB werd het MG dus door de
Nederlandse overheid ingesteld als tijdelijk
bestuur van Nederland in de bevrijde gebieden.
Wettelijke grondslag en organisatie van het MG
Het MG had vergaande competenties, die werden
toegelicht in het BBSB. Het kon bijvoorbeeld
beslag leggen op publieke en privé-eigendommen
voor gebruik door de eigen organisatie, brieven
en telegraafberichten openen en in beslag nemen,
en publieke bijeenkomsten, vergaderingen en
demonstraties verbieden, behalve wanneer die in
religieuze context werden gehouden.11 Deze com
petenties werden gebruikt om de vier hoofdtaken
van het MG uit te voeren, namelijk: het herstellen
van de openbare orde en veiligheid, het nemen
van maatregelen om in de basisbehoeften van de
bevolking te voorzien, het isoleren en zorgen
voor het berechten van 'verraderlijke elementen'
(collaborateurs), en ten slotte het onderhouden
van contacten met de geallieerde organisaties.12
Opvallend is dat het MG zelf claimde geen rech
terlijke macht te bezitten; dit betekent dat het de
derde hoofdtaak niet had kunnen uitvoeren.13 Uit
het archief van het MG in Zeeland blijkt echter
dat er collaborateurs gearresteerd werden, wat
impliceert dat het MG meer te vergelijken was
met een handhavingsorgaan zoals de politie dan
met een echte rechterlijke macht.14 Deze rechter
lijke macht werd door de Nederlandse overheid in
Londen gegeven aan speciale rechtbanken onder
Het Militair Gezag
97
