Zeeland 27.3
invloed is in deze periode op bestuurlijk en kerke
lijk terrein het grootst geweest. Nadat een groep
orthodoxe protestanten zich in 1834 had afge
scheiden van de Hervormde Kerk zochten veel af
gescheidenen uit de religieuze plattelandsgebieden
tijdens deze tweede emigratiegolf een plek waar ze
vrij waren hun religieuze idealen te verwezenlijken.
Zij kwamen minder uit Holland maar bijvoorbeeld
uit Zeeland of Overijssel en zochten aansluiting
bij de Reformed Church die orthodoxer was dan
de Hervormde kerk in Nederland. Tijdens de derde
migratiestroom emigreerde de hoofdstroom meer
naar Australië.
S. Zijlstra onderzoekt in het artikel 'Holland
en Nieuw-Nederland' in hoeverre Amsterdamse
bestuurders invloed hebben gehad op ontwikke
lingen in de kolonie Nieuw-Nederland. In de
vroege 17de eeuw werd de Nederlandse handel in
het gebied rond Manhattan geïnitieerd door koop
lieden en bestuurd door bewindhebbers in
Amsterdam. De kolonisatie was zeker niet alleen
een Hollandse zaak. De auteur laat zien hoe de
kolonie ook afhankelijk was van niet-Nederlandse
kolonisten en de inheemse bevolking. Aan de
andere kant werd het lot van de kolonie bepaald
door de Amsterdamse bewindhebbers. De gebrek
kige investering vanuit de Nederlandse Republiek
heeft een grote rol gespeeld bij de ontwikkeling
van Nieuw-Nederland. Uiteindelijk investeerde de
WIC zo weinig dat de middelen ontbraken om de
aanval van de Engelsen in 1664 te weerstaan.
In 'Our small Marshall-plan' brengt A. Smit
ons naar de 20ste eeuw. In de jaren vijftig staken
grote aantallen Nederlandse emigranten de oce
aan over. Er reisden echter ook Amerikanen naar
ons land, in het bijzonder hooggeschoolde
arbeidskrachten die Nederland bij de wederop
bouw en modernisering van de economie moesten
helpen. Velen kwamen in het diplomatieke Den
Haag terecht en brachten hun gezin mee. Daar
ontstond een actieve American Women's Club
(AWC) die liefdadigheidsactiviteiten organiseerde
om de band tussen de Hagenaars en de Ameri
kaanse nieuwkomers te versterken. De auteur laat
zien hoe deze vrouwen zich op een typisch Ame-
rikaanse manier inzetten voor Hollandse, later
ook internationale goede doelen.
In het Jaarboek van het Koninklijk Museum voor
Schone Kunsten Antwerpen 2015-2016 schrijft W.
Wauters 'Extracting the Stone of Madness in per
spective', aan de hand van het bekende schilderij
van Hieronymus Bosch uit het begin van de zes
tiende eeuw. Onder het wakend oog van een
priester en een vrouw met een boek op haar hoofd
snijdt een vreemd uitgedoste kwakzalver - hij
heeft een omgekeerde trechter op zijn hoofd -
zogenaamd een steen of kei uit het hoofd van een
vastgebonden, sullige man.
Hieronymus Bosch, Extracting the stone of Madness, 1501
1505, oil on panel, 48,5 x 34,5 cm, Madrid,
Museo del Prado (inv. no. P02056).
Aanwinsten
103
