Ruïnemarmer en landschapsmarmer
wapenen ende inscriptie. Actium IX Marij 1585'.
De uitgever
De uitgever Philippus Galleus (Haarlem 1537 -
Antwerpen 1612) was een graveur en kaartmaker.
Hij werkte eerst in Haarlem, later veel in Ant
werpen, waar hij woonde tegenover de bekende
kaartenmaker Goliath. Hij was eveneens bevriend
met de drukker Christoffel Plantijn en hoorde met
hem waarschijnlijk ook tot het mystieke genoot
schap van het Huis der Liefde, waar trouwens ook
Goliath bij hoorde. Er is voor hem ook een link
met Zeeland aan te geven: in 1569 maakte hij een
fraaie reeks portretten van de graven van Holland
en Zeeland. Ook aanwezig in de collectie van het
Genootschap.
Theatri orbis terrarum enchiridon, minoribus tabu-
lis per Philippum Galleum exaratum. Et carmine
heroïsche, ex varix geografes Poetins collecte, per
Hone Favolium illustratie. Antwerpen, voor Philip
pus Galleus door Christophorus Plantinus, 1585.
Zeeuwse Bibliotheek (bruikleen Zeeuws Genoot
schap) 1110 C 20
Elsa Westland
'Kijk, mama, die wolk lijkt op een hartje! 'O ja, nu
zie ik het ook! Maar kijk, die andere wolk lijkt wel
een grote walvis!' De kleine meid verzamelt allerlei
spulletjes in hartvorm. De moeder weet alles over
walvissen, beiden zien ze hetzelfde wolkendek.
Maar hun brein selecteert allereerst wat voor ieder
van hen belangrijk en herkenbaar is. De uitdruk
king 'Je moet er oog voor hebben' zegt het al.
Selectief kijken is van alle tijden. Herman Ror
schach maakte er gebruik van toen hij in 1921 zijn
(inmiddels omstreden) inktvlekkenmethode intro
duceerde. In onze tijd maakt Victor Minds er grap
pen mee op tv.
Het Pietra Paesina (landschapssteen) duikt vanaf
de 16e eeuw op in Italië, met name in Toscane en
Ligurië. Het is een klein stukje verzaagde steen.
Een sedimentgesteente zoals een kalksteensoort
uit het krijt-tijdperk, voorzien van ijzerhoudende
vlekken, beperkt door interne breuken in de
steen. Tot zover de geologische omschrijving. Het
zullen arbeiders in de marmergroeven geweest
zijn die als eersten oog hadden voor de tekening
in de steen, 'Dat lijkt wel op een berg! En dat lijkt
wel op een ruïne!' Deze verzaagde stukken wer
den een rage en ze werden veel toegepast in meu
bels, bij inlegwerk en voor decoratieve doelein
den. Later raakten ze weer uit de mode.
Overigens is het woord landschap in de bete
kenis die wij eraan geven vrij recent. Tot onge
veer halverwege de 18e eeuw kon je een land
schap kopen, bewonderen en aan de muur
hangen, maar je kon er zeker niet in wandelen.
Een 'landschap' was een schilderij (of verzaagd
stuk steen, zoals hier) waarin een deel van de
omgeving te zien was. De 18e-eeuwse Italiaanse
schilders zoals Claude Lorrain en Nicolas Poussin
waren meesters in het genre en enorm populair.
Tegelijkertijd was het in het toen welvarende
Engeland gebruikelijk dat jonge mensen uit de
hogere klassen hun opleiding afrondden met een
reis naar Italië: 'The Age of the Grand Tour'. En
't Is vol van schatten hier
157
