OM1 B.K.Vy
GERRIT PIETER
ROOS
ZL ÜÖr AI -
Boekbesprekingen
L.F. van Driel, Omtrent Gerrit Pieter Roos. Uitgave
van de Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen
in de serie Bijdragen tot de geschiedenis van West-
Zeeuws-Vlaanderen nr 46, Aardenburg 2018 ISSN-
EAN1381-9542, 19,50.
Omtrent Gerrit Pieter Roos. Dat is de titel van het
nieuwe boek van Lo van Driel. Hij verhaalt de
levensgeschiedenis van Gerrit Roos (Aardenburg
1822 - Croix 1905). Deze man, werkzaam op
een notariskantoor, ambtenaar ter secretarie,
stadsarchivaris van Aardenburg, boekhandelaar en
dichter, had wellicht niet de statuur van zijn vriend
en collega J.H. van Dale. Een boeiend leven had hij
wel.
Van Driel ontdekte de man toen hij gegevens
verzamelde voor zijn biografie over Van Dale. Met
Van Dale en Jobse, onderwijzers van beroep,
richtte Roos de almanak Cadsandria op. Literair
en historisch geëngageerde jonge mannen waren
ze. Jobse en Roos schreven gedichten en Van Dale
vooral historische verhalen. Zij waren idealisti
sche en artistieke lui uit de middenklasse, in de
richting van een sociaaleconomische emancipatie.
Van de drie had Van Dale in tegenstelling tot
beide anderen eigenlijk maar een saai leven.
Jobse vertrok naar Noord-Amerika om daar te
vergeten dat hij in Sint Anna ter Muiden iets
teveel belangstelling had gekoesterd voor zijn
vrouwelijke leerlingen. Roos, een impulsieve
man, emigreerde naar Roeselare en kwam ten
slotte in Noord-Frankrijk terecht. De rustige,
bedachtzame Van Dale bleef in Sluis onderwijzer
met een vaste aanstelling en een goed salaris,
waar hij een monument voor zichzelf oprichtte,
het eerste woordenboek der Nederlandse taal. Net
als Van Dale in Sluis, bekleedde Roos het ambt
van gemeentearchivaris in Aardenburg. Dat was
een overeenkomst tussen deze twee. Het karak
terverschil tussen beiden komt mooi tot uiting in
hun werk. Betrekkelijk droog, taalkundig pio
nierswerk van Van Dale tegenover het onvoor
stelbare dichtwerk van Roos. Dat is misschien
geen topliteratuur maar ook geen plompe rijmela
rij. Het is vaak aandoenlijk persoonlijk.
De compositie van Van Driel is veel meer dan
een biografie. Voor een echte biografie bleek er
echter te weinig materiaal over Roos aanwezig te
zijn. Vandaar dat Van Driel zijn studie uitbreidde
tot een negentiende-eeuwse geschiedschrijving
van West-Zeeuws-Vlaanderen, met Aardenburg
in het centrum van de belangstelling. Er is
natuurlijk al het nodige over dit deel van Zeeland
gepubliceerd, met name over de landbouw en
daarmee samenhangend tot op zekere hoogte over
de economie, maar in dit boek kijken we als het
ware over de schouder van Roos mee naar de
sociale gelaagdheid van de samenleving, het eco
nomisch perspectief en de cultuur in Aardenburg.
De door Van Driel geschreven boeken over Van
Dale en nu dus over Roos leggen de tot dusverre
nauwelijks ontgonnen geschiedenis van de
negentiende eeuw in West-Zeeuws-Vlaanderen
bloot en zijn daardoor een belangrijke bron voor
de kennis van dit gebied.
Van Driel begint zijn boek met een schets over
de jonge Roos. Na zijn schoolopleiding, volgde hij
misschien tijdelijk een opleiding tot onderwijzer,
maar bewijzen dat hij als zodanig werkzaam is
V- c y.f-C;. A
-
ff-*.*
Boekbesprekingen
