Zeeland 28.1
Gerard Heerebout
Leo van Breen: 'De som van niemendallen'. Bezorgd
en uitgeleid door Lo van Driel; 96 pag.; uitg. Erven
Eikenhout Sint Kruis; te bestellen via lovandriel@
zeelandnet.nl; prijs 17,50 excl. verzendkosten.
We lezen dat het ook Cats was die het initia
tief nam een dichtbundel uit te brengen: Zeeuse
Nachtegael (1623) met daarin werk van Zeeuwse
dichters. Hij wilde laten zien dat Zeeland ook
op dat terrein zijn partijtje mee kon blazen. Dit
gewest kon best wedijveren met Holland! Van der
Venne uit Middelburg illustreerde dit werk met
etsen, net zoals hij dat bij heel veel ander werk
van Cats deed. Ook Van der Venne mag wel weer
eens wat meer aandacht krijgen. Enfin, dit leuke
boekje rakelt van alles op en smaakt dus naar
meer.
Zijn gedichten hadden voor zijn tijdgenoten
zeker een andere betekenis dan voor de huidige
lezer. Tijd voor een herinterpretatie van zijn werk,
dat is toch wel wat je leest in de bijdragen van
de verschillende auteurs. Wij kijken anders tegen
zaken aan, wij interpreteren teksten anders en
kijken ook anders naar de afbeeldingen in zijn
boeken. Destijds algemeen aanwezige kennis is
vervaagd en zaken moeten daarom uitgelegd
worden in een te schrijven wetenschappelijke
biografie, waardoor Cats zijn plaats kan krijgen
naast Bredero, Vondel, Hooft en Huygens. We
lezen dat Johan Koppenol, hoogleraar Oudere Let
terkunde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam
daaraan werkt. Daarin zal zeker ook verklaard
worden waarom Cats zoveel over de dood schreef.
Kees van Walsem schrijft er alvast wat over in dit
boekje.
Het oor wil ook wat. Opgenomen is het ge
dicht: De vryster met de pyl in 't oir, singt. Amor
heeft een meisje met een pijl geraakt in het oor.
Een beetje ongelukkige plaats, maar zij is er
dolgelukkig mee: verliefd op Alexis! Het gedicht
wordt ook gezongen door Camerata Trajectina:
https://www.youtube.com/watch?v=-25HSLEslLA.
Het Zeeuwse kind in 't hout
Leo van Breen was een onbekende voor mij tot 'De
som van niemendallen'bij mij op de mat viel. Het
uitgebreide artikel dat Lo van Driel wijdde aan
de in 1906 in Goes geboren dichter, maakte me
nog nieuwsgieriger. En ja, hoor, daar zat ik al met
mijn neus volop in gedichten en beschouwingen
uit het interbellum, 'De som' ernaast. Nederlandse
schrijvers voerden in die jaren felle discussies
in de literaire tijdschriften die goed de
nationale verzuiling laten zien. Kunst speelde
een belangrijke ideologische rol. Religieuze en
areligieuze opvattingen werden tegenover elkaar
geplaatst, de oude garde had andere ideeën dan
de nieuwkomers, stichtelijke literatoren werden
bekritiseerd omdat zij poëtische kwaliteit niet
los konden zien van de boodschap. Dichters
bezonnen zich over hun rol in de samenleving.
In die jaren werd ook de discussie 'vorm of
vent' uitgevochten. Voor 'damesauteurs' hadden
zij niet veel respect. Een goed werk zou de
persoonlijkheid van de dichter weerspiegelen;
de vorm was maar een constructie en ontbeerde
vurige spanning. Tegenstanders zagen juist in de
Boekbesprekingen
37
