1
houden konden worden.30 Münzer zelf verklaarde
Middelburg tot culturele hoofdstad van Zeeland
te willen maken.31
Ondanks hun pogingen om de planologische
besluitvorming te beïnvloeden lijkt het erop dat
Münzer en Rollof weinig invloed hebben gehad.
Op 10 december 1940 werd plan C van De Ranitz
goedgekeurd door de gemeenteraad. Hoewel dit
plan de historische stadsindeling grotendeels
intact liet was er grootschalige herverkaveling
nodig om ruimte te maken voor bredere wegen en
meer open plekken in de stad. Daarom was er in
oktober 1940 al besloten om het stadscentrum tij
delijk ter beschikking van de gemeente te stellen
zodat die de herindeling en herbouw kon voorbe
reiden. De herverkaveling van de binnenstad had
als gevolg dat er slechts 250 gebouwen herbouwd
zouden worden waar er 456 vernietigd waren.
Hierdoor verdwenen de meeste woningen uit de
binnenstad die grotendeels gevuld zou worden
met winkels. In 1941 kwam er daarom alsnog een
uitbreidingsplan om de verdreven huiseigenaren
een nieuwe woning te geven buiten het cen-
trum.32 Ten zuiden van de stad werd een deel van
de gemeente Koudekerke bij Middelburg gevoegd
om ruimte te maken voor de stadsuitbreiding die
de verminderde wooncapaciteit in het centrum
moest compenseren. De nieuwe wijk, 't Zand ge
heten, was een van de eerste gestandaardiseerde
volkshuisvestingsprojecten in Nederland en werd
geheel tijdens de oorlog gebouwd.33
Met het definitieve stadsplan was er echter
nog geen einde gekomen aan pogingen van Nazi's
tot inmenging in de besluitvorming omtrent de
wederopbouw. In 1942 stelden Prof. G.A.S. Snij
der - hoofd van de Kultuurkamer - en NSB archi
tecten Labouchere en Haakma-Wagenaar het plan
aan Seyss-Inquart voor om de Middelburgse abdij
tot een nationaalsocialistische volkshogeschool
te maken, waar internationaal-Germaans-etno-
logische congressen gehouden konden worden
en men volksdansen zou kunnen leren.34 Tijdens
een vergadering met Seyss-Inquart was SHM be
stuurder Verhagen niet in staat om de inmenging
van de NSB-architecten in de voorbereidingen
van de herbouw van de Middelburgse monumen
ten tegen te gaan.35 Volgens Koos Bosma hebben
Labouchere en Haakma-Wagenaar uiteindelijk
echter nauwelijks invloed gehad op het ontwerp
en bouwproces van de abdij.36
De wederopbouw van Middelburg
Het budget van de DiWeMi geeft inzicht in hoe de
voorbereiding van de wederopbouw in zijn werk
ging. In de eerste twee jaar na de brand richtte de
DiWeMi zich voornamelijk op puin ruimen en de
reparatie van infrastructuur. De kosten van deze
werkzaamheden bedroegen in totaal 2,21 miljoen
gulden.37
600000
500000
400000
300000
200000
LOOOOO
Puinruimen Bouwklaar Reparatie gas. Kunst
bestrating maken kavels water, riool &stroom overig
In tegenstelling tot Rotterdam, waar de
wederopbouw pas na het einde van de Duitse
bezetting op gang kwam, begon de herbouw in
Middelburg op aandringen van De Ranitz vrijwel
meteen na de verwoesting. In 1941 waren de
eerste beschadigde gebouwen reeds gerepareerd
en vrijwel het hele stadscentrum werd tijdens de
bezetting herbouwd, al duurde het daarna nog
enkele decennia voordat de laatste herstelwerk
zaamheden afgerond waren. De voortgang van de
wederopbouw werd vastgelegd in de jaarversla
gen van de SHM/SHW, zoals de grafiek aangeeft.
In voorbereiding tot
aanbesteding
31-12-1941 31-12-1942 31-12-1943 31-12-1944
Vanwege de toenemende schaarste van
bouwmaterialen waren civiele bouwprojecten in
Nederland per 1 juli 1942 verboden zonder de
48
Wederopbo uw Middelburg
