Zeeland 28.2 Aanwinsten juni 2019 G.G. Trimpe Burger-Mekking Holland, historisch tijdschrift (2018,4) heeft als subtitel: Het ontstaan van het graafschap Holland. De multidisciplinaire bestudering van de vroege geschiedenis van Holland door het integreren van de onderzoeksresultaten van historische geografie, archeologie en schriftelijk bronnenonderzoek levert veel nieuwe kennis op. In dit nummer een mooie mix van die gecombineerde aanpak. K. Nieuwenhuijsen richt zich op de vroeg ste oorkonden uit de Hollandse geschiedenis en behandelt enkele misverstanden die daarover in de loop van de tijd zijn ontstaan. In 'Wind, zee, rivier, veenvorming en de mens' (auteur S. Klui ving) gaat het over de vorming van het natuurlij ke landschap van Holland. We kunnen het geolo gisch ontstaan van Holland plaatsen in de tijd dat de eerste strandwal bij het huidige Ypenburg bleef staan en niet wegspoelde. Op deze strandwal, die de oudste kustlijn van Holland vormde, is neoli- thische bewoning van 5500 jaar oud aangetrof fen. Tijdens de eerste stabiele strandwalvorming draaide de ontwikkeling van de kustlijn zich om en bewoog vanaf die tijd van het oosten naar het westen. Hierdoor werd kustuitbouw in westelijke richting mogelijk, en werden langs de hele Hol landse kust verschillende jongere strandwallen gevormd met daartussen liggende strandvlakten. De wallen en duinen vormden een bescherming tegen de invloed van het zoute water, er ontstond plantengroei en daarna veen. Na het jaar 1000 werd begonnen met het ontginnen van het veen. Als je tegenwoordig door het Hollandse landschap reist zijn bijna alle natuurlijke landschapsvor- men - de typische strokenverkaveling in rechte en circulaire patronen - nog te herkennen. Alle natuurlijke processen kennen ook een culturele component. De tijd waarin we nu leven wordt vanuit de geologie gezien als het eerste tijdvak waarin de mens een dominantere invloed op de aarde heeft dan alle natuurlijke processen bij elkaar. Hopelijk ligt de sleutel tot duurzame landschapsbeleving in Holland in de verbinding tussen natuur en cultuur. P. Ilisch zet op een rijtje wat bekend is over de muntslag in Holland in de 11de eeuw hoe de munten eruit hebben gezien en waar ze zijn aangetroffen. G. de Langen en H. Mol schrijven 'Kerk, macht en ruimte in Holland tot het midden van de 11e eeuw'. De bisschop van Utrecht heeft in Friesland en Groningen een grote bijdrage geleverd aan de uitbouw van het parochiewezen sinds ongeveer 950. Eerder fungeerden de kerken als missiecentra los van elkaar, maar nu werden ze door hem gaandeweg in districtsverband ondergebracht. De auteurs vragen zich af hoe de bisschop ook in het 'Hollandse' Friesland de territoriale parochie heeft geïntroduceerd. In Saillant, kwartaalbericht van de Stichting Menno van Coehoorn (2019,1) schrijft J. van Bruggen: 'Franse militaire acties aan de Maas 1794'. Aan de Maas, in de wijde omgeving van 's Hertogenbosch, vinden in het najaar van 1794 veel Franse militaire acties plaats. Het begint met de belegering en de val van het fort Crevecoeur, gevolgd door de capitulatie van 's Hertogenbosch, waarna een hele serie acties volgt, eindigend met de val van Zaltbommel en de hele Bommeler Waard. En dit vormt weer de inleiding tot de snelle ondergang van de Verenigde Republiek der Nederlanden begin 1795. Generaal Pichegru leidt het Franse leger, de Hertog van York is aanvoerder van de tegenpartij, een geallieerd leger bestaande uit Engelsen, Hannoveranen, Hessen en Nederlanders. In het heetst van de strijd komt ook Stadhouder Willem V zich in de strijd mengen. De auteur beschrijft chronologisch de wederzijdse aanvallen, de mislukkingen en overwinningen tussen augustus en eind december 1794. J. Keppel neemt ons mee naar de Lease Eilan den, gelegen ten oosten van het eiland Ambon. Het waren belangrijke productiegebieden van kruidnagelen. Er zijn nog wat oudere mensen die Nederlands spreken, maar verder is er niet veel wat nog herinnert aan de koloniale periode en de VOC. Er zijn op de eilanden nog enkele resten van forten aanwezig. Op het eiland Saparua heeft de VOC ooit de nodige verdedigingswerken Aanwinsten 69

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 2019 | | pagina 31