Zeeland 28.2
combinatie van Frans en Duits artillerievuur en
een Duits luchtbombardement veroorzaakt is.9
Wat de oorzaak van de brand van 17 mei ook
geweest moge zijn, tegen het einde van de dag
waren 573 gebouwen vernietigd of beschadigd.
Ondanks dat de meeste Middelburgers een paar
dagen eerder geëvacueerd waren kwamen toch
22 mensen om het leven.10
De organisatie van de wederopbouw op nationaal
niveau
Gedurende de eerste weken van de Duitse
bezetting leidde de opperbevelhebber van het
Nederlandse leger, Generaal Winkelman, de
overheid, omdat de koningin en de regering het
land ontvlucht waren. In mei 1940 werd in de
Besluiten betreffende de Wederopbouw I en II
bepaald dat de wederopbouw van de getroffen
Nederlandse steden landelijk gecoördineerd
zouden worden vanuit Den Haag. Dr. Ir. Johan A.
Ringers kreeg de leiding over de Organisatie van
de Wederopbouw en de Bouwnijverheid in zijn
functie als Algemeen Gemachtigde. In het Besluit
betreffende de Wederopbouw III werd bepaald
dat een Contact Commissaris op lokaal niveau de
wederopbouw moest uitvoeren onder toezicht van
de Algemeen Gemachtigde voor de Wederopbouw
en de Bouwnijverheid. Op 29 mei 1940 werd de
Oostenrijkse Nazi Seyss-Inquart Reichskommisar
van de bezette Nederlanden en verving hij
daarmee Winkelman als hoofd van de regering.11
Het onderstaande organogram geeft een
schematisch overzicht van de organisatie van de
wederopbouw in Nederland op 1 januari 1942.
Op een aantal kleine veranderingen na, is dit
hoe de wederopbouw werd georganiseerd tot het
einde van de Duitse bezetting. Seyss-Inquart, die
direct onder Adolf Hitler stond, had vier Gene-
ralkommissariate opgericht die leiding gaven aan
de Nederlandse ministeries en overheidsorgani
saties. De Organisatie van de Wederopbouw en
de Bouwnijverheid was ondergeschikt aan het
Generalkommissariatfür Finanz und Wirtschaft.
Ringers' Organisatie en haar lokale afdelingen
waren echter niet de enige organisaties die be
trokken waren bij de wederopbouw van Middel
burg. Volkshuisvesting, Provincie Zeeland en
Gemeente Middelburg waren ook nauw betrokken
bij de besluitvorming en planning van de herstel-
werkzaamheden.12 Abteilung Planung en Abteilung
Siedlung und Bauten die zich, onder leiding van
Seyss-Inquarts zwager Walther Münster, voorna
melijk bezighielden met militaire bouwwerken in
Nederland, waren ook betrokken bij de wederop
bouw aangezien zij verantwoordelijk waren voor
de allocatie en distributie van bouwmaterialen.13
De Algemeen Gemachtigde van de Oorlogs- en
Defensieschaden was verantwoordelijk voor de
financiering van de wederopbouw via het Her
stelfonds 1940.14
Ringers behield officieel gezien de functie
Algemeen Gemachtigde van de Wederopbouw tot
het einde van de Duitse bezetting ondanks zijn
gevangenschap in concentratiekamp Sachsenhau-
sen vanaf 1 april 1943 voor vermeende deelname
aan de verzetsbeweging Nationaal Comité.16
De organisatie van de wederopbouw op lokaal
niveau17
Eigenaren van te herstellen of herbouwen
panden moesten goedkeuring krijgen van de
Organisatie van de Wederopbouw voor hun
bouwplannen aangezien het verboden was te
bouwen zonder toestemming van de Algemeen
Gemachtigde. Eerst moest er een aanvraag naar
de gemeente gestuurd worden die in overleg
met de Contact Commissaris de compatibiliteit
van de bouwplannen met de planologische
en architectonische richtlijnen toetste. De
bouwplannen zelf werden vervolgens getoetst
door het Bureau Goedkeuring Werken en de
architecten werden gekeurd door de Commissie
van Advies inzake Architectenkeuze Zeeland.18
Om meer inspraak te krijgen in het wederop-
bouwproces verenigden winkeliers en huiseigena
ren zich in juni 1940 in de Stichting Getroffenen
Oorlogsgeweld Zeeland (SGOZ). Deze stichting
streefde tevens naar volledige schadeloosstelling
van alle gedupeerden en een gunstig verloop en
uitkomst van de herbouw voor de bewoners van
de stad.19 De gemeente Middelburg probeerde ook
meer invloed te krijgen op de herbouw door het
oprichten van een onafhankelijke stichting die
zou bemiddelen tussen de inwoners, de gemeente
en de Algemeen Gemachtigde. Ondanks Ringers'
aanvankelijke weerstand tegen (wat hij zag als)
de ondermijning van zijn centrale gezag werd in
augustus 1940 de Stichting Herbouw Middelburg
Wederopbouw Middelburg
43
