I
FERMENTATIE
Zeeland 28.3
d' Algemeen©
GENEES - MIDDELEN
Doot THOMAS yiLLIS,-
GENEES-M1DDELEN,
TH. WILLIS,
V Nieuwe en Geneefkundige verhandeling vande
ofte RYSING,
Hoedanig ons die inde beichouwing aller
MINERALEN, PLANTEN, DIEREN
En andere lichamen, renaanfien Jiarcr voort-tccling, aangrocjing>
vcrwifleling ft erven en ontdocningeals in der felver
CHYMISCHE Behandeling
Voorkomt.
Leerende uit d'Algemeene Grand-vejl der Stof-
fchtjdingob een ligtvtrjlanetijkf manier deware kfnnrffcder Natuur-
lymdigc litginfdtn tot atle Genees-kiindige waar-nemingentn
A R T Z ENT Bereidingen
n.ol-/cYriA~r- T
SCHEURBU1KS OORSPRONG
Soorten toevallen en kon (li ge Genefin"volgens de Nieu
we Chymifcbe Gronden van den lèjvcn Autheur.
Beide nu eerfi lot dienjl der Hulmufiers tn nApottktrt
uyt bet Latijn vertaalt en door-gaans met Aan-
teykpiingm en Blatwij [er verrijkt.
n V t-
Tot Ml DDELBURGH,
By Wilhelmus Gotrte, Boek-verkoopCi in Cicero. En fijn mede ce be
komentoe Amflerdamby lob. lanfonitu van Waafberge. 1676*
En byfondcre Wercking dej
In s'Menfchen Lichaam,
Door een Vis-lonftige RedcneringlT
volgens de Nieuwe gronden der Genees-kundc, nadar
als oyt voor defen verklaart en met PRINT-VER
BEELDINGEN vcrcoont>
Hoog-Leer sar inde Genees-oeffening lot Oxfirt 3
Cyt het Latijn vertaalten met noedighe
aantcyckeningcn verrijekt.
ï>-»>r J. i HEdDB, t. D.tu.
Toe MIODELBUR.C;
By WILHELMUS GOEREE, Boeck^
verkooper in Ciceroen zijn mede tq bekomen tot
Amflerdamby Joh: J-~ff-~u\T
TiR HHVöRfJ. D/'R,
5. De Heides vertalingen van enkele werken van de Engelse arts
Thomas Willis. Uitgegeven door de 'boekverkooper' Willem
Goeree in respectievelijk 1676, 1677 en 1681. Goeree verhuisde
in 1680 van Middelburg naar Amsterdam. In dat zelfde jaar
werd Antonius de Heide ook Goeree's zwager. (UB Amsterdam -
collectie Ned. Maatschappij ter bevordering der Geneeskunst)
Thomas Willis
Vervolg
OF TWEEDE DEEL,
Der Rcdenkundige verhandeling van
de kragt cn werking
D e n
ontrent de deelen en fiekten des menfehen
lichaams in 't by fonder
Vervat in III Boeken.
Waar van het 1. fpreekc van de Genees
middelen die op dc deelen der Borft werken. Het
IT. van de Genees-middelen die op de Buik-
geweijen opfigt hebben. HetJII. vanher
Blocd-latcn» Bloed-ftempen de kragt
van Blein-middclcn, Fontanellen,
en diergelijke.
Verligt met verfcbcide Roper e Print-njèrbtcïdhigendie
yt maalt fel en dtenfl der Leng met alle haar Bui fa, Aderen,
Zenuwen en Draden naukcurig aameyfen.
Uit 't Latijn vertaald, en met noodjgcaantekeningen verrijkt.
Don A.D.H. M editing Doftoj,
CHAPI
.•ANSTEKVA11!?'"*"1"
By Wilhelmus Goere"Boekverkooper
op'cRokin in Cicero. Anno 1681.
properties and the foundations of medicine in
the Dutch Republic ca. 1550-1700 uiteengezet
dat De Heides vertalingen in Nederland het
begin hebben ingeluid van een discussie over
de grondslagen van de farmacie.15 In zijn eerste
vertaling schreef De Heide al dat 'niemant voor
een ervare Heel-meester te houden is, die niet
in de ontleding en stof-scheiding of chymie
is afgericht'.16 Omdat niet veel chirurgijns en
apothekers het Latijn machtig waren, had De
Heide besloten om een deel van Willis' teksten
'in 't Neer-duits te brengen'. In die vertalingen
voegde hij bovendien uit zijn 'gedenkkladden of
adversaria' eigen commentaar toe, waarbij nog
regelmatig naar Van Helmont - en soms ook naar
zijn leermeester Sylvius - werd verwezen.17 Maar
gaandeweg werd De Heide kritischer over de
iatrochemie. Het vertalen van de rest van Willis'
oeuvre liet hij daarom over aan zijn vier jaar
jongere Amsterdamse collega Steven Blankaart
(1650-1704), een arts die hij nog uit diens jeugd
in Middelburg gekend zal hebben.18 De Heide gaf
er de voorkeur aan om zijn eigen farmaceutische
boek te schrijven, gebaseerd op ervaringen
uit zijn eigen artsenpraktijk. Uit dit in 1682
gepubliceerde Nieu Ligt der Apotekers blijkt dat
De Heide zich onderhand afvroeg of de gangbare
geneesmiddelen wel echt werkten zoals werd
Antonius de Heide
89
