Zeeland 28.3
Leidraad in de colleges van Van Dixhoorn was
blijkbaar het boek Sciences in action van Bruno
Latour (1987), dat in vrijwel alle papers wordt
aangehaald. Kernbegrippen zijn de verandering
van de (kennis)maatschappij, communicatie en
besturen op afstand (acting at a distance, een
concept van Latour). Zeven studenten deden
onderzoek in het rijke archief van de Middel
burgse Commercie Compagnie, werelderfgoed dat
wordt bewaard in het Zeeuws Archief. Dat leverde
interessante bijdragen op. Zoals die door Jurriaan
Santvoort over Stepanus-Laurentius Neale, agent
van de MCC, die zijn zaken aanvankelijk vanuit
Suriname en later vanuit Den Haag behartigde,
en diens gebruik van informatienetwerken. Ken
nis, informatie en netwerken zijn in alle papers
terugkerende thema's. Marijn Thijs onderzocht de
correspondentie van de handelaar Louis le Grand
uit Cadiz, die van 1722-1725 met de MCC cor
respondeerde. David van Gelder hield zich bezig
met een voorgenomen actie van de MCC tegen de
Barbarijse zeerovers in 1722 die uiteindelijk niet
doorging (op financiële gronden), maar de impor
tantie van institutionalised information networks
voor moderne bedrijven als de MCC aantoonde. In
The MCC and WIC at Odds: the Free Trade Dispute
and the History of Knowledge gaat Lisa Bosma in
op de animositeit tussen de WIC en de MCC na
het vrijvallen van het octrooi (en daarmee het
monopolie) van de WIC op de slavenhandel in
1730. Ook hier weer kennis als kernpunt: the
demonstration of knowledge for the MCC in early
modern society reinforces Darnton's claim [in zijn
artikel uit 2000: An Early Information Society:
News and the Media in Eighteenth-Century Paris]
that every society is a knowledge society.' Cecilia
Uitermark gaat in haar bijdrage nader in op de
conflicterende belangen van suikerraffinadeurs
in de Republiek en op St. Eustatius. De zaak van
het fregat de Watergeus komt aan bod in de paper
van Koen van der Blij. Hij vertelt hoe in 1776 dit
schip van de MCC op zijn retourreis naar Middel
burg door een Engels schip werd aangehouden en
opgebracht naar Antigua. Uiteindelijk kreeg de
MCC ook in hoger beroep geen vergoeding voor
de geleden verliezen. Een leuke bijdrage vond ik
die van Meta Huijsmans over Adriaan Anthony
Brown, die zij een information master noemt. Hij
handelde vanuit Essequibo in zeldzame dieren,
zoals vogels die keesjekeesjes werden genoemd en
papagaaien. Daarvoor moest hij over veel kennis
beschikken. Brown liet een omvangrijke collectie
brieven tussen hem en personen in Middelburg
en Veere na. Daarmee hebben we de bijdragen
gebaseerd op het MCC archief gehad. In Smith and
Yair: Knowledge and the Wealth of Nations schrijft
Matija Kajic over de opvattingen van James Yair
en Adam Smith inzake de economische factoren
en de verdeling van welvaart met een uitstapje
naar Veere. Gerjanne Hoek blijft dicht bij huis,
maar gaat toch ook wereldwijd door haar be
studering van het netwerk van de Middelburgse
wijnhandelaar Andries van der Poest (1716-1783).
Van zijn communicatienetwerken in 1770 en
1774 en zijn wereldwijde correspondentie zijn
kaartjes opgenomen in het illustratiekatern in
het midden van het boek. Hierna volgen twee
artikelen met toerisme in de 19de en vroege 20ste
eeuw als onderwerp. Alexandra Navarro Garcia
schrijft over het boek Victor Hugo en Zélande,
geschreven door diens zoon Charles Hugo (1867)
en Daphne Blanker verdiepte zich in de vroegste
periode van de VVV te Middelburg (vanaf 1892),
die zij terecht als kennisinstituut ziet, maar
ook als aanjager van bijvoorbeeld een nieuwe
infrastructuur (wegen en andere verbindingen).
Voor de volledigheid noem ik tenslotte nog de
drie niet-Zeeuwse bijdragen: Alec Cornelissen
met Testing Israel's Hypothesis: Recession and Style
in Early 17th Century Dutch Painting, Alexandra
Navarro Garcia met Vincent van Gogh and Charles
Blanc: Re-Assessing van Gogh's "Theory of Colour"
en Jeanine M.D. Verkade met "Do You Think You
Will Frighten US?": Fear in Zionist Terrorist Litera
ture 1946-1948.
Ik ben mij ervan bewust met deze korte re
censie geen recht te doen aan de veelheid en vol
heid van deze interessante historiebundel. Tijdens
het lezen werd ik getroffen door de diversiteit en
kwaliteit van de bijdragen. De UCR geschiede-
Boekbesprekingen
115
