Zeeland 28.4
lige', Sint Lieven. De in 976 genoemde kerk zou
er, logisch gedacht, een voorganger van zijn. Het
is bekend dat het gebied al rond 850 onder de Sint
Baafsabdij viel (de oorkonde is een bevestiging),
het lijkt echter niet duidelijk of er toen al een ne
derzetting was en nog minder of er, daarbovenop,
ook al een kerk was. De kans is groot dat de kerk
uit de oorkonde fysiek gezien een voorganger
was. Er lijkt echter weinig op te wijzen dat deze
toen al door de abdij is gesticht. Dan zou het
namelijk logisch zijn dat dit in de oorkonde ook
expliciet zou zijn gesteld, als benadrukking van
de rechten van de abdij. Ook lijkt het logischer
dat deze dan al een naam van de abdij gekregen
zou hebben en dat die dan ook in de oorkonde
genoemd zou zijn.
De abdij is door de consternatie na de invallen
door de Noormannen lang uit beeld geweest en
ook rijke bewoners konden een kerk stichten (C.
Dekker, 1971). De optie dat de kerk uit de oorkon
de als eigenkerk gesticht is door een erg gelovige
rijke bewoner of familie lijkt aannemelijk. In dat
geval gaat het dus toch weer om land van een (fa
milie) Papo/Paping, nu met een kerkelijk beteke
nisvolle gebleken naam, die de kerk stichtte.
Over de grondlegger van Zierikzee en over een
mogelijke koppeling aan het oude graf.
Meestal wordt bij historische overzichtjes over
Zierikzee gesteld dat de plaats waarschijnlijk heet
naar ene Zierik (Siric/Sigiric), die haar gesticht
zou hebben. De oudste gebruikte bron is dan de
oorkonde uit 1156, waarin iemand uit Siricasha
(Zierikzee) genoemd wordt. (A.C.F. Koch J.G.
Kruisheer, 1974). Uit de combinatienaam Creka-
en-Papingaland en het voorafgaande over de
mogelijke bezitter en stichter van de kerk vloeit
ook voort dat het logischer is dat niet een Zierik
de grondlegger is van de plaats, maar eerder een
(familie) Paping. Zierik zal dan later de naam van
Paping overschaduwt hebben.
Naast de oorkonde zijn er, als zeldzaam spoor
van Zierikzee uit (vermoedelijk) de 10e eeuw, de
eerdergenoemde (twee) boomstamgraven, die in
1979 werden gevonden onder het Kerkplein (Hal-
bertsma, 1984). Deze zullen waarschijnlijk gele
gen hebben in of bij de in de oorkonde genoemde
kerk, vrijwel zeker een vroege voorganger van de
huidige Nieuwe Kerk. Boomstamkisten komen vrij
zelden voor, waarschijnlijk ook omdat ze kost
baar waren. Het is niet te bewijzen en romantisch
geïnspireerd, maar het zou goed kunnen dat
deze graven van een grondlegger en kerkstichter
Paping of zijn familie zijn.
Ter afsluiting
Dit vertaalproject 'De oorkonde van 976' maakt
duidelijk dat veel aarzeling om iets dergelijks
op te pakken onnodig is. Een eerste vertaling is
beter dan geen vertaling en kan open als zodanig
gebracht worden. De verrijking die het biedt is
groot en zo ook, zoals hier, de kans op nieuwe
inzichten. Een vervolg is in voorbereiding want
dit werk biedt ook basis voor verder onderzoek en
presentatie.
Bronnen
- Beekman, F., P. Brusse, R.M. van Dierendonck, P.A.
Henderikx, e.a., De geschiedenis van Zeeland, deel 1,
Zwolle, 2012.
- Beekman, F., De Kop van Schouwen onder het zand:
duizend jaar duinvorming en duingebruik op een
Zeeuws eiland. (diss.), Amsterdam, 2006.
- Beekman, F. en H. Uil, Schouwen-Duiveland en de
oorsprong van haar plaatsnamen. Goes, 1994.
- Berkel, G. van en K. Samplonius, Nederlandse plaatsna
men herkomst en historie, Amsterdam, 2018.
- Dekker, C., Zuid-Beveland. De historische geografie en
de instellingen van een Zeeuws eiland in de middel
eeuwen, Assen, 1971.
- Gysseling, M., Toponymisch woordenboek van
België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en
West-Duitsland (vóór 1226). Deel 1. Brussel, 1960.
- Halbertsma, H, De vermeende centraalbouw der
Sint-Lievenskerk te Zierikzee, In: Kroniek van het Land
van de Zeemeermin, 1984, blz. 39-54.
- Hart, C. 't, mailcorrespondentie met de auteur, 2018
2019.
- Hart, C. 't en J.C. Hemmes, De vertaling van De oorkon
de van 976. In: Expo het begin van Zierik langs de Ee!
Zierikzee, 2019.
- Hemmes, J.C., 'O kijk, Zierik langs de Ee!', Ons Eiland
Schouwen-Duiveland 13 juni 2019, pg.12.
- Hemmes, J.C., O kijk hier, Zierikzee, Geraadpleegd op 15
september 2019 via www.okijkhier.nl.
- Historische Woordenboeken-WNT, Leiden, Geraadpleegd
op 1 juli 2019 via http://gtb.inl.nl/search/
Vertaling oorkonde uit 976 129
